Nguồn Gốc – Lịch Sử Ra Đời Tranh Sơn Mài Việt Nam

Lịch Sử Ra Đời Tranh Sơn Mài

Tranh sơn mài, một loại hình nghệ thuật tinh tế, đã xuất hiện từ hơn 4000 năm trước. Các nhà khảo cổ đã tìm thấy nhiều cổ vật sơn mài ở Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, và Miến Điện, chứng minh sự phổ biến và lâu đời của nghệ thuật này.

Hiện nay, nguồn gốc chính xác của nghệ thuật sơn mài cổ truyền vẫn là đề tài tranh cãi của các nhà khảo cổ học. Tuy nhiên, vào thời kỳ từ năm 1600 – 1046 trước Công Nguyên, các nghệ nhân Trung Quốc đã biết sử dụng sơn mài trong các vật dụng hàng ngày, đồng thời thêm màu sắc để tạo nên những sản phẩm có giá trị mỹ thuật cao.

Vào thế kỷ thứ 5, nghệ thuật sơn mài từ Trung Quốc đã được du nhập vào Nhật Bản. Tại đây, người Nhật Bản đã tiếp thu và phát triển kỹ thuật này, tạo nên một nền tảng vững chắc cho nghệ thuật sơn mài toàn cầu. Một trong những kỹ thuật nổi bật mà các nghệ nhân Nhật Bản phát triển là kỹ thuật Makie, trong đó vàng hoặc bạc được áp dụng lên bề mặt sơn mài. Kỹ thuật này đã nâng cao giá trị và sự tinh xảo của nghệ thuật sơn mài, từ việc sử dụng cho các vật dụng hàng ngày đến việc tạo ra những tác phẩm sang trọng, được sử dụng trong các cung điện, lăng tẩm, đền chùa và gia đình quyền quý.

Sơn mài không chỉ là một phương pháp bảo vệ và trang trí mà còn thể hiện sự sáng tạo và khéo léo của con người. Qua hàng ngàn năm, nghệ thuật sơn mài đã phát triển và duy trì, trở thành một phần quan trọng của văn hóa và nghệ thuật truyền thống ở nhiều quốc gia châu Á.

Tranh Sơn Mài Ra Đời Tại Việt Nam Như Thế Nào?

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực sơn mài, nghệ thuật này đã xuất hiện tại Việt Nam từ rất sớm, được chứng minh qua những tác phẩm tìm thấy trong các ngôi mộ cổ có niên đại từ thế kỷ III đến thế kỷ IV trước Công Nguyên. Với sự nỗ lực không ngừng của các nghệ sĩ và nghệ nhân tài ba Việt Nam, kỹ thuật sơn mài đã được cải tiến và phát triển vượt bậc.

Những dấu tích ban đầu về việc sử dụng sơn mài tại Việt Nam được phát hiện từ hàng trăm năm trước Công Nguyên. Trong thời kỳ nhà Đinh (930-950), người Việt đã biết tận dụng mủ cây sơn để trét thuyền. Qua các triều đại Lê, Lý, Trần, nhiều cổ vật, tượng gỗ và đất được sơn son thếp vàng vẫn còn được lưu giữ, thể hiện sự phát triển liên tục và ứng dụng rộng rãi của sơn mài trong đời sống và nghệ thuật.

Đến thời vua Lê Nhân Tông (1443-1460), Trần Thượng Công được tôn vinh là bậc thầy đầu tiên của nghề sơn mài. Học trò của ông đã thành lập các phường thợ, lan tỏa kỹ thuật này khắp nơi, và những người thợ giỏi được triều đình tuyển chọn vào nội phủ để trang trí nội thất trong cung điện. Nhờ vậy, nghệ thuật sơn mài đã phát triển mạnh mẽ và được truyền bá rộng rãi trên khắp đất nước.

Hiện nay, Huế là nơi lưu giữ nhiều tác phẩm sơn mài quý giá một cách đầy đủ và quy mô nhất. Nhiều cổ vật sơn mài từ các triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần vẫn được bảo tồn, minh chứng cho sự đa dạng và phong phú của nghệ thuật sơn mài Việt Nam qua các thời kỳ.

Sơn mài Việt Nam không chỉ là một phương pháp trang trí mà còn là biểu tượng của sự khéo léo và sáng tạo của người Việt. Trải qua hàng ngàn năm, sơn mài đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa và nghệ thuật truyền thống Việt Nam, góp phần làm rạng danh nghệ thuật dân tộc trên trường quốc tế.

Sự Phát Triển Của Tranh Sơn Mài Trong Nền Mỹ Thuật Đương Đại Việt Nam
Hiện nay, nghệ thuật sơn mài Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc, đạt được nhiều thành tựu đáng kể và phát triển theo nhiều hướng sáng tạo mới. Các nghệ sĩ trẻ không ngừng tìm tòi và thể hiện cái tôi cá nhân qua các tác phẩm, sử dụng chất liệu như vỏ ốc, vỏ trứng, vỏ trai để tạo ra hiệu ứng thẩm mỹ mang tính trừu tượng, thay vì chỉ mô tả thực tế. Những người thưởng thức tranh có thể nhận thấy sự đa dạng và phong phú từ chất liệu này, làm cho sơn mài không bị giới hạn trong cách tạo hình và biểu đạt.
Chất liệu sơn mài độc đáo với đặc tính bền chắc và sang trọng đã thu hút sự quan tâm của nhiều thế hệ họa sĩ Việt Nam. Nhiều họa sĩ tiên phong trong nghệ thuật đương đại đã khai thác mọi khả năng biểu hiện của chất liệu này. Họ áp dụng kỹ thuật hiện đại trên nền vóc truyền thống, tạo ra những tác phẩm phong phú và đa dạng. Đặc tính đặc biệt của sơn mài là luôn mang đến những bất ngờ trong quá trình sáng tạo, giúp các nghệ sĩ tự do thể hiện ý tưởng và không bị giới hạn trong bất kỳ hình thức biểu đạt nào, kể cả những xu hướng trừu tượng.
Họa sĩ Bùi Hữu Hùng là một tên tuổi nổi bật trong dòng tranh sơn mài Việt Nam. Với phong cách thiên về quá khứ, ông đã tái hiện lại hình ảnh thời kỳ phong kiến của Việt Nam. Các tác phẩm của ông thường xoay quanh cuộc sống hoàng cung, với những nhân vật như vua chúa, hoàng hậu và các thiếu nữ trong trang phục truyền thống. Sự kết hợp giữa kỹ thuật vẽ cổ điển và tính trang trí đã truyền tải trọn vẹn tinh thần dân tộc trong một giai đoạn lịch sử cụ thể. Tranh sơn mài của Bùi Hữu Hùng, thường được gọi là “dòng tranh khách sạn”, thường được trưng bày tại những nơi sang trọng, có giá trị thưởng lãm cao.

Các Tác Phẩm Tranh Sơn Mài Nổi Tiếng Việt Nam

Làng quê của nghệ sĩ Nguyễn Gia Trí.

Tác phẩm “Chùa Một Cột” của tác giả Đặng Tin Tưởng

Họa phẩm “Cô Liên” – họa sĩ Huỳnh Văn Gấm và tác phẩm sơn mài kinh điển trong sự nghiệp

Tác phẩm “Hoàng hậu” phong cách sơn mài đặc trưng và quen thuộc trong tranh của Bùi Hữu Hùng

Nghệ sĩ Đinh Quân với tà áo dài lả lướt của thiếu nữ trong họa phẩm “Thì thầm”