Nguyễn Nam Sơn, hay Nguyễn Vạn Thọ, sinh năm 1890 tại Vĩnh Yên và lớn lên tại Hà Nội, là một trong những họa sĩ tiên phong của Việt Nam trong lĩnh vực hội họa đương đại. Ông được biết đến với vai trò đồng sáng lập trường Mỹ thuật Đông Dương cùng với họa sĩ người Pháp Victor Tardieu. Ông đã có nhiều đóng góp quan trọng trong việc phát triển giáo dục nghệ thuật tại Việt Nam, đặc biệt là khi ông được bổ nhiệm làm giáo sư chuyên ngành bậc 2, phụ trách môn Đồ họa và Trang trí tại trường này.
Đáng chú ý, Nam Sơn là người duy nhất trong lịch sử nước ta được giao quản lý trường Mỹ thuật Đông Dương với tư cách Hiệu trưởng, trong giai đoạn nước ta giành lại quyền tự chủ sau khi Nhật Bản lật đổ chính quyền Pháp vào tháng 3 năm 1945. Trong thời gian này, với sự vắng mặt của các giáo sư người Pháp, ông đã đảm nhận vai trò quản lý quan trọng, góp phần duy trì hoạt động của trường.
Tuy nhiên, vào cuối năm 1945, khi chính quyền Việt Minh tiếp quản, trường Mỹ thuật Đông Dương đã phải đóng cửa và sau đó được mở lại tại chiến khu Việt Bắc với tên gọi mới là Trường trung học Mỹ thuật do họa sĩ Tô Ngọc Vân làm hiệu trưởng.
Contents
Tiểu Sử Cuộc Đời Của Hoạ Sĩ Nam Sơn
Nguyễn Vạn Thọ, hay còn được biết đến với nghệ danh Nam Sơn, sinh ngày 15 tháng 2 năm 1890 tại huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc (xưa là huyện Yên Lãng, tỉnh Vĩnh Yên), là con trai duy nhất của nhà nho Nguyễn Văn Khang và bà Nguyễn Thị Lân. Cha ông là thư ký phủ Thống sứ Bắc Kỳ và mẹ là người được vua Bảo Đại ban kim khánh. Ông được đặt tên Nguyễn Vạn Thọ với hy vọng mang lại một sự “vạn an thế đức”, nhưng sau này được nhà nho Phạm Như Bình tặng tên hiệu là Nam Sơn, tượng trưng cho sự vững vàng và trường thọ.
Nguyễn Vạn Thọ lớn lên và được dạy dỗ từ nhỏ bởi các nhà nho Phạm Như Bình và Nguyễn Sĩ Đức, ông đã sớm phát triển niềm đam mê với nghệ thuật, đặc biệt là hội họa dân tộc. Ông nỗ lực tìm hiểu về văn hoá và đạo lý từ những buổi thăm đình, đền, chùa cùng các thầy. Ngoài ra, ông cũng tự mày mò học hỏi về hội họa phương Đông qua sách vở từ Trung Quốc và Nhật Bản. Nhờ nền văn hoá sâu sắc này, khi có cơ hội tiếp xúc với hội họa phương Tây, Nam Sơn đã có thể hòa nhập và tiếp thu những nét đẹp để phát triển nghệ thuật cho dân tộc.
Nguyễn Vạn Thọ bắt đầu học chữ Quốc ngữ khi lên 10 tuổi tại trường tiểu học Hàng Vôi (nay là trường Nguyễn Du) và sau đó tốt nghiệp từ trường Bưởi (lycée du Protectorat). Ông sau đó làm việc tại Sở Tài chính Đông Dương, nơi ông thường vẽ tranh minh hoạ cho sách giáo khoa và báo chí trong thời gian này.
Nguyễn Vạn Thọ, với sự học hỏi và sáng tạo không ngừng, đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của nghệ thuật hội họa Việt Nam, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của nền hội họa đương đại.
Con Đường Nghệ Thuật
Nguyễn Vạn Thọ, hay còn được biết đến với nghệ danh Nam Sơn, là một họa sĩ vĩ đại của Việt Nam, sinh ra tại huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc vào ngày 15 tháng 2 năm 1890 và lớn lên tại Hà Nội. Trải qua một cuộc đời dồi dào nghệ thuật và cống hiến, ông là một trong những nhân vật nổi bật đầu tiên trong lĩnh vực hội họa cách mạng Việt Nam.
Sự nghiệp của Nam Sơn khởi đầu từ khi ông tham gia trang trí cho Hội quán Sinh viên An Nam, do Paul Monet thành lập vào khoảng năm 1920-1921. Đây là nơi ông được giới thiệu với hoạ sĩ người Pháp Victor Tardieu, người sau này đã có vai trò quan trọng trong sự nghiệp và phát triển nghệ thuật của ông. Nam Sơn đã dành thời gian để học hỏi và làm việc cùng Tardieu, và cũng là người mẫu cho tranh tường của Trường Đại học Đông Dương do Tardieu thực hiện.
Năm 1923, Nam Sơn tham gia triển lãm Đấu xảo Hà Nội với bốn bức tranh sơn dầu đầu tiên của ông, gồm: “Nhà nho xứ Bắc”, “Ông già Kim Liên”, “Cô gái Bắc kỳ” và “Tĩnh vật”. Đây là những tác phẩm đầu tiên của Việt Nam được đánh giá cao bởi công chúng và là bước đột phá trong sự nghiệp nghệ thuật của Nam Sơn.
Nam Sơn và Victor Tardieu đã chung sức đề xuất thành lập Trường Mỹ thuật Đông Dương tại Hà Nội, và nghị định của Toàn quyền Martial Merlin vào ngày 27 tháng 10 năm 1924 đã chính thức phê chuẩn việc này. Trường được khai giảng vào ngày 1 tháng 10 năm 1925, và Nam Sơn được bổ nhiệm làm “công sự Victor Tardieu”, có trách nhiệm quan trọng trong việc giúp đỡ Tardieu và quản lý trường.
Nam Sơn đã trực tiếp giảng dạy tại Trường Mỹ thuật Đông Dương, phụ trách môn Đồ họa và Trang trí. Ông đã tham gia giảng dạy từ khoá đầu tiên cho đến khoá cuối cùng, đào tạo hơn 150 họa sĩ và nhà điêu khắc. Các học trò của ông đã đạt được nhiều thành tựu lớn và được công nhận một cách rộng rãi.
Ngoài vai trò giảng dạy, Nam Sơn còn đóng góp tích cực vào Hội Mỹ thuật Việt Nam khi tổ chức và tham gia vào các hoạt động của hội. Ông được trao Huy chương “Vì sự nghiệp Mỹ thuật” bởi Hội Mỹ thuật Việt Nam vào năm 1998, thể hiện sự công nhận và tôn vinh cho đóng góp lớn lao của ông cho nghệ thuật Việt Nam.
Nam Sơn qua đời vào ngày 26 tháng 1 năm 1973, nhưng tác phẩm của ông vẫn được coi là biểu tượng của nghệ thuật đương đại Việt Nam và được trưng bày rộng rãi trên thế giới, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nghệ thuật quốc gia.
Phong Cách Nghệ Thuật
Phong cách nghệ thuật của hoạ sĩ Nguyễn Nam Sơn (hay Nguyễn Vạn Thọ), được hình thành và phát triển trong suốt cuộc đời ông, là sự kết hợp hài hòa giữa nền hội họa phương Tây và nền văn hóa truyền thống Đông Á, đặc biệt là Việt Nam.
Phương pháp sơn dầu và tranh lụa
Nguyễn Nam Sơn là một trong những người đầu tiên ứng dụng và phát triển kỹ thuật sơn dầu và tranh lụa tại Việt Nam. Ông đã tiếp thu và nghiên cứu các phương pháp và kỹ thuật của hội họa phương Tây, đặc biệt là kỹ thuật sơn dầu, để tạo ra những bức tranh với màu sắc tươi sáng, rực rỡ và chi tiết tinh xảo.
Chân dung và phong cảnh
Nam Sơn đã sáng tạo và thể hiện nhiều chủ đề trong tranh vẽ của mình, nhưng hai chủ đề phổ biến nhất là chân dung và phong cảnh. Tranh chân dung của ông thường có nét bút tài tình, lấy cảm hứng từ đời sống thực tại và vẻ đẹp của con người. Phong cảnh Việt Nam, từ các làng quê bình dị đến cảnh thiên nhiên hùng vĩ, được Nam Sơn tái hiện một cách chân thực và sâu sắc.
Sắc màu và ánh sáng
Tranh của Nguyễn Nam Sơn thường thể hiện sự tinh tế trong sử dụng màu sắc và ánh sáng. Ông có khả năng đặc biệt trong việc tái hiện ánh sáng tự nhiên và tạo ra các hiệu ứng màu sắc đa dạng, từ bầu trời xanh thẳm đến ánh mặt trời vàng ấm.
Tính biểu cảm và nội tâm
Phong cách nghệ thuật của Nam Sơn không chỉ dừng lại ở phương pháp và kỹ thuật, mà còn thể hiện sự tinh tế trong biểu cảm và nội tâm của con người. Các tác phẩm của ông thường mang đậm nét cá nhân, từ cảm xúc tới suy tư sâu xa về cuộc sống và con người.
Khả năng giảng dạy và ảnh hưởng
Là giáo sư tại Trường Mỹ thuật Đông Dương, Nguyễn Nam Sơn đã có ảnh hưởng sâu rộng đến nền hội họa Việt Nam. Ông đã dạy học và truyền đạt cho nhiều thế hệ họa sĩ trẻ, giúp đỡ họ phát triển nghệ thuật và khám phá tiềm năng sáng tạo của mình.
Tóm lại, phong cách nghệ thuật của Nguyễn Nam Sơn không chỉ đơn thuần là sự kết hợp của phương Tây và Đông Á mà còn là sự sáng tạo và biểu đạt sâu sắc về vẻ đẹp và con người Việt Nam. Ông đã để lại một dấu ấn sâu đậm trong lịch sử nghệ thuật Việt Nam và được tôn vinh là một trong những họa sĩ vĩ đại của dân tộc.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Chân dung cụ già nông dân
Được biết đến với khả năng vẽ chân dung tài tình, tác phẩm này của Nguyễn Nam Sơn thể hiện sự sống động và biểu cảm của con người Việt Nam, đặc biệt là những nét mặt của người già trong làng quê.
Phong cảnh làng quê
Nguyễn Nam Sơn có sự đam mê đặc biệt đối với phong cảnh quê hương. Những bức tranh phong cảnh của ông thường mang đậm nét thiên nhiên và đời sống dân làng Việt Nam, từ cánh đồng xanh mướt đến những ngôi làng bình dị.
Bác Hồ trong mắt nhân dân
Là một trong những người đầu tiên vẽ chân dung của Chủ tịch Hồ Chí Minh với góc nhìn đặc biệt, Nguyễn Nam Sơn đã thành công trong việc thể hiện sự tôn trọng và tình cảm sâu sắc của nhân dân dành cho Bác.
Đỉnh núi đón ánh bình minh
Tác phẩm này thể hiện khả năng của Nguyễn Nam Sơn trong việc tái hiện không gian thiên nhiên, với ánh sáng và bầu trời được vẽ một cách tinh tế và sâu lắng.
Tác phẩm tranh lụa
Nguyễn Nam Sơn còn nổi tiếng với các tác phẩm tranh lụa, trong đó sử dụng kỹ thuật đặc biệt để thể hiện sắc màu và độ chi tiết của tranh vẽ.
Những tác phẩm này không chỉ là những bức tranh đơn thuần mà còn là những tác phẩm mang tính biểu tượng, đánh dấu sự phát triển và đóng góp to lớn của Nguyễn Nam Sơn trong nghệ thuật Việt Nam. Các bức tranh của ông không chỉ đơn thuần là hình ảnh mà còn chứa đựng những thông điệp sâu sắc về đời sống, văn hóa và con người Việt Nam.
