Contents
Tiểu Sử Cuộc Đời Của Hoạ Sĩ Dương Bích Liên
Dương Bích Liên (17/07/1924 – 12/12/1988), một họa sĩ xuất sắc của Việt Nam, chào đời tại Hà Nội trong một gia đình trí thức quan lại. Là con trai thứ hai của một quan tri phủ, ông lớn lên trong môi trường quyền thế và giàu có. Gia đình ông có quê gốc tại làng Phú Thị, tổng Mễ Sở, phủ Khoái Châu (hiện nay là thôn Phú Thị, xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên).
Tuy xuất thân từ một gia đình quyền quý, nhưng từ năm 17 tuổi, Dương Bích Liên đã bộc lộ niềm đam mê mãnh liệt với nghệ thuật. Bất chấp cảnh sống sung túc, ông quyết định từ bỏ cuộc sống giàu sang để dấn thân vào thế giới nghệ thuật đầy biến động, tìm kiếm những trải nghiệm mới mẻ và sống đắm chìm trong nghệ thuật.
Dương Bích Liên là một trong những sinh viên cuối cùng của trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, nơi ông theo học khoa Hội họa trong khóa XVIII (1944-1945). Ông được biết đến là một trong những họa sĩ xuất sắc của nhóm “tứ kiệt” trong làng hội họa Việt Nam, bao gồm Nghiêm, Liên, Sáng, và Phái. Tài năng và sự cống hiến của ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nền mỹ thuật Việt Nam, biến ông trở thành một biểu tượng khó quên trong lòng những người yêu nghệ thuật.
Con Đường Nghệ Thuật
Năm 1946, khi phong trào kháng chiến chống Pháp bùng nổ, Dương Bích Liên, cùng nhiều trí thức và văn nghệ sĩ Hà Nội, đã dấn thân vào cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc. Ông hoạt động tích cực trong đoàn kịch của Phạm Văn Khoa và Đoàn văn công của Nguyễn Xuân Khoát. Đồng thời, ông cũng tham gia Đoàn Văn hóa kháng chiến cùng những tên tuổi lớn như họa sĩ Tô Ngọc Vân và Thế Lữ, và làm việc cho báo “Vệ quốc đoàn”.
Đến năm 1949, Dương Bích Liên trở thành một trong những họa sĩ đầu tiên được kết nạp Đảng tại vùng kháng chiến, cùng với họa sĩ Mai Văn Hiến và nhà văn Trần Đăng. Đây là một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp của ông, thể hiện sự gắn bó và đóng góp không nhỏ của ông cho phong trào cách mạng.
Năm 1952, ông nhận nhiệm vụ quan trọng là lên chiến khu để sống và vẽ chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tác phẩm nổi tiếng của ông, “Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc”, sau này đã đoạt giải nhất Triển lãm mỹ thuật toàn quốc 1980 và hiện được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, trở thành một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông.
Sau khi hòa bình lập lại năm 1954, Dương Bích Liên trở về tiếp quản thủ đô và được biên chế vào “tổ sáng tác” cùng các họa sĩ nổi tiếng như Bùi Xuân Phái và Nguyễn Sáng. Sự hợp tác và sáng tạo trong môi trường này đã góp phần định hình phong cách và dấu ấn riêng của ông trong nền mỹ thuật Việt Nam.
Năm 1968, Dương Bích Liên tham gia chuyến đi thực tế đến mỏ than Quảng Ninh cùng với các đồng nghiệp như Nguyễn Tiến Chung, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng, và Huỳnh Văn Gấm. Những chuyến đi này không chỉ mở rộng tầm nhìn nghệ thuật mà còn giúp ông tiếp cận và hiểu sâu hơn về cuộc sống của người lao động.
Mặc dù Nhà nước mời tổ chức triển lãm cá nhân vào năm 1984 cho bộ tứ Nghiêm, Liên, Sáng, Phái, Dương Bích Liên đã từ chối, và trong suốt cuộc đời, ông không có bất kỳ triển lãm cá nhân nào. Đây là một minh chứng cho phong cách sống và làm việc khiêm nhường, tập trung vào sáng tạo nghệ thuật của ông.
Năm 2000, Dương Bích Liên được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của ông cho nền nghệ thuật nước nhà. Sự nghiệp và cuộc đời của ông là một hành trình đầy cảm hứng, từ những ngày tham gia kháng chiến đến việc để lại những tác phẩm nghệ thuật vô giá.
Phong Cách Nghệ Thuật
Tình yêu với cuộc sống và con người
Dương Bích Liên luôn dành một tình cảm sâu sắc và sự tôn kính đối với cuộc sống và con người. Ông thường xuyên lấy cảm hứng từ những người lao động, những cảnh đời bình dị, đặc biệt là những người phụ nữ Việt Nam. Tác phẩm của ông thể hiện rõ sự tinh tế trong việc mô tả cảm xúc và tâm hồn con người, đặc biệt là vẻ đẹp thanh thoát, dịu dàng của phụ nữ.
Chất liệu và kỹ thuật
Dương Bích Liên không ngừng khám phá và sử dụng nhiều chất liệu khác nhau, từ sơn dầu đến màu nước, bột màu và phấn màu. Kỹ thuật vẽ của ông tinh tế và tỉ mỉ, chú trọng vào từng chi tiết nhỏ, tạo nên những bức tranh vừa sống động vừa tràn đầy cảm xúc. Ông cũng biết cách kết hợp các yếu tố truyền thống và hiện đại trong tác phẩm của mình.
Màu sắc và ánh sáng
Màu sắc trong tranh của Dương Bích Liên thường mang tính trầm lắng, nhẹ nhàng nhưng vẫn rất sâu sắc và có sức hút. Ông sử dụng ánh sáng một cách khéo léo để làm nổi bật các chi tiết và tạo ra sự tương phản giữa các mảng màu. Điều này giúp các tác phẩm của ông có chiều sâu và một vẻ đẹp đặc biệt.
Chủ đề
Chủ đề trong tranh của Dương Bích Liên rất đa dạng, từ các bức chân dung, phong cảnh đến những cảnh sinh hoạt đời thường. Tuy nhiên, một trong những chủ đề chính xuyên suốt sự nghiệp của ông là hình ảnh người phụ nữ Việt Nam với vẻ đẹp truyền thống và đức tính cao quý. Ông đã tạo ra nhiều bức tranh nổi tiếng về phụ nữ, như “Thiếu nữ bên hoa huệ” và “Chân dung mẹ”.
Ảnh hưởng từ phong cách Đông Dương
Là một trong những học trò cuối cùng của trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, Dương Bích Liên chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ phong cách nghệ thuật này. Ông kết hợp những yếu tố của nghệ thuật phương Tây với những nét đặc trưng của nghệ thuật truyền thống Việt Nam, tạo nên một phong cách riêng biệt, hài hòa và phong phú.
Sự tinh tế và cảm nhận nghệ thuật
Phong cách nghệ thuật của Dương Bích Liên không chỉ thể hiện qua kỹ thuật vẽ mà còn qua sự cảm nhận sâu sắc và tinh tế của ông về nghệ thuật. Ông luôn tìm kiếm và thể hiện cái đẹp trong những điều giản dị nhất, từ một góc phố, một khung cảnh thiên nhiên, đến ánh mắt hay nụ cười của một người phụ nữ.
Sự khiêm nhường và đam mê nghệ thuật
Dù đạt được nhiều thành tựu trong sự nghiệp, Dương Bích Liên luôn giữ cho mình một thái độ khiêm nhường và sự đam mê mãnh liệt với nghệ thuật. Ông tập trung vào sáng tác, ít khi tổ chức triển lãm cá nhân, và dành cả cuộc đời để cống hiến cho nghệ thuật.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Đi học đêm (sơn dầu)
Bức tranh miêu tả khung cảnh học tập vào ban đêm, có thể phản ánh tinh thần hiếu học và nghị lực của con người trong hoàn cảnh khó khăn.
Ngày mùa (sơn dầu)
Tác phẩm này khắc họa cảnh thu hoạch mùa màng, thể hiện sự cần cù và tinh thần lao động của người nông dân Việt Nam.
Chiều vàng (sơn mài)
Sử dụng chất liệu sơn mài, bức tranh này thể hiện khung cảnh chiều tà với màu sắc ấm áp và lãng mạn, tạo cảm giác yên bình và tĩnh lặng.
Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc (1980)
Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Dương Bích Liên, bức tranh này khắc họa hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh tại chiến khu Việt Bắc, thể hiện lòng kính yêu và tôn kính đối với vị lãnh tụ.
