Contents
Tiểu Sử Cuộc Đời Của Tạ Thúc Bình
Họa sĩ Tạ Thúc Bình chào đời vào ngày 29 tháng 2 năm nhuận 1917 tại phủ Lạng Thương, nay là thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. Ông xuất thân từ một gia đình có nề nếp và gia phong, nhưng chỉ có mình ông theo đuổi con đường nghệ thuật.
Năm 1937, sau khi hoàn thành chương trình học Thành chung, ông đi làm trong ba năm. Đến năm 1940, Tạ Thúc Bình quyết định theo đuổi niềm đam mê nghệ thuật và thi đỗ vào Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Tại đây, ông học cùng khóa 15 với nhiều họa sĩ nổi tiếng như Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng, Huỳnh Văn Gấm…
Con Đường Nghệ Thuật
Ngày 19 tháng 12 năm 1946, khi kháng chiến toàn quốc bùng nổ theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiều văn nghệ sĩ, trong đó có Tạ Thúc Bình, đã lên đường tham gia kháng chiến. Đến năm 1954, khi miền Bắc hoàn toàn giải phóng, ông là một trong những người tiên phong tái thành lập Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội). Ông là một trong những giảng viên đầu tiên của ngôi trường này và đã cống hiến nhiều năm giảng dạy cho đến khi nghỉ hưu. Đặc biệt, ông đã soạn thảo chương trình Mỹ thuật dân gian, một chương trình vẫn được sử dụng cho đến ngày nay.
Cái tên Tạ Thúc Bình còn được biết đến rộng rãi trong làng hội họa Việt Nam như một họa sĩ tài năng trong lĩnh vực minh họa sách. Ông đã vẽ minh họa cho nhiều tác phẩm lịch sử và truyện tranh thiếu nhi, đặc biệt là cho Nhà xuất bản Kim Đồng từ những ngày đầu thành lập năm 1957. Các tác phẩm của ông thường gắn liền với tên tuổi các tác giả nổi tiếng như Phạm Hổ, Tô Hoài, và Thy Thy. Ông cũng là người thiết kế biểu tượng búp măng non với ngôi sao đỏ và hai chữ KĐ – logo đặc trưng của NXB Kim Đồng. Cùng với Sỹ Ngọc và Mai Văn Hiến, ông đã thiết kế bìa mẫu cho loạt sách đầu tiên của nhà xuất bản này. Những tác phẩm minh họa nổi tiếng của ông bao gồm: Tấm Cám (1958), Bánh chưng bánh dày (1960), Con cóc là cậu ông Trời (1968), Thạch Sanh (1970), Thánh Gióng (1971), và Sự tích Trầu Cau (1978). Những ai ở độ tuổi 50 trở lên, nếu yêu thích đọc sách, chắc chắn sẽ nhớ và trân trọng những nét vẽ của họa sĩ Tạ Thúc Bình.
Không chỉ dừng lại ở việc minh họa sách, Tạ Thúc Bình còn sáng tác hàng trăm bức chân dung các anh hùng dân tộc như Nguyễn Trãi, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, Lý Thường Kiệt, Trưng Trắc, và Trưng Nhị. Năm 1951, ông tham gia triển lãm hội họa lớn nhất trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp với hơn 300 tác phẩm đa dạng về thể loại và chất liệu: từ tranh cổ động, trực họa đến tranh sơn dầu, lụa, bột màu, chì than, mực nho, thuốc nước, tranh tam bình, và tứ bình. Trong triển lãm này, hai tác phẩm của ông “Đóng thuế nông nghiệp” và “Chống giặc dồn làng” đã được trao giải Nhất (giải của Quốc hội), công nhận sự đóng góp to lớn của ông cho nghệ thuật phục vụ kháng chiến.
Tạ Thúc Bình đã để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam và chắc chắn sẽ được nhiều thế hệ thiếu nhi và công chúng sau này trân trọng và yêu quý.
Phong Cách Nghệ Thuật
Học cùng với những họa sĩ nổi danh như Nguyễn Tư Nghiêm, Bùi Xuân Phái, và Huỳnh Văn Gấm, những người luôn tìm kiếm sự đổi mới trong nghệ thuật châu u đương đại, Tạ Thúc Bình lại chọn cho mình một con đường riêng biệt, giản dị và mộc mạc. Ông khẳng định phong cách nghệ thuật của mình qua sự chân phương, chân chất và mạch lạc, phản ánh cuộc sống bình dị của chính ông.
Phong cách này thấm nhuần trong toàn bộ các tác phẩm nghệ thuật của Tạ Thúc Bình. Trong tranh lụa, ông tạo ra những nét vẽ mềm mại, óng ả và đầy chất thơ. Với tranh sơn dầu và bột màu, tác phẩm của ông tươi vui, chứa chan tình cảm yêu đời, yêu cuộc sống. Tranh truyện và tranh liên hoàn của ông thì hùng tráng, mạch lạc và đầy sức mạnh. Những bức tranh phong cảnh của ông nắm bắt được sự tĩnh lặng của miền thôn dã, đặc biệt là vùng đất sông Cầu, sông Đuống, và sông Thương, nơi tiếng hát quan họ vang vọng, làm xao xuyến lòng người. Những địa danh như Yên Thế, Nhã Nam, Đồng Mõ, Lục Nam, Lim, Thị Cầu, và Sen Hồ hiện lên trong tranh của ông với trang sử hào hùng và cảnh quan thơ mộng.
Tạ Thúc Bình đặc biệt nổi bật với các tác phẩm tranh lụa và bột màu. Sự tinh tế và ẩn dụ trong tranh lụa của ông là kết quả của sự kết hợp giữa nghệ thuật phương Tây mà ông đã học hỏi và cái nhìn bình đồ của tranh dân gian Việt Nam. Tác phẩm của ông, dù phản ánh những sự kiện khắc nghiệt và gian khó, luôn tìm ra vẻ đẹp trong cuộc sống và con người.
Những tác phẩm lớn của ông bao gồm các bức tranh lụa khổ lớn như “Góp thóc vào kho,” “Mùa lúa chín,” và “Mừng hội làng,” cùng với những ký họa màu trên từng chặng đường. “Góp thóc vào kho” là một ví dụ điển hình, thể hiện sự điêu luyện trong bút pháp và cách bố cục mang đậm chất Á Đông, với toàn cảnh được nhìn từ trên xuống.
Với những cống hiến lớn lao cho mỹ thuật Việt Nam, Tạ Thúc Bình đã được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2001. Phong cách nghệ thuật của ông không chỉ độc đáo mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ họa sĩ trẻ sau này.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Góp thóc vào kho – Tạ Thúc Bình
Trên cánh đồng Đồng Giao – Tạ Thúc Bình
Tứ bình thuốc nước Trâu, bò, lợn, cá, gà – Tạ Thúc Bình
