Tiểu Sử Cuộc Đời Hoạ Sĩ Georges Khánh
Georges Khánh, tên thật là Nguyễn Gia Khánh, sinh năm 1906, là một trong những nghệ sĩ tiên phong của Việt Nam trong lĩnh vực điêu khắc. Gia đình Georges Khánh cư ngụ tại số nhà 34 phố Hàng Cót, Hà Nội. Ông là người đầu tiên theo học ngành điêu khắc tại khóa 1 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, và sau khi tốt nghiệp, ông đã được giữ lại làm giảng viên bộ môn này từ năm 1930 đến năm 1945. Georges Khánh còn là một trong những người sáng lập FARTA (Foyer de l’Art Annamite), một tổ chức nghệ thuật nhằm phát triển và quảng bá nghệ thuật An Nam.
Năm 1925, Georges Khánh thi đỗ và trở thành một trong 10 sinh viên đầu tiên của khóa 1 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Trong số đó, chỉ có sáu sinh viên tốt nghiệp và tất cả đều trở thành những tên tuổi lớn trong nền nghệ thuật tạo hình Việt Nam, được biết đến không chỉ trong nước mà còn ở Pháp và Ý. Các tên tuổi nổi bật đó bao gồm: Thủ khoa Lê Phổ, Lê Văn Đệ, Georges Khánh, Mai Trung Thứ, Công Văn Trung, và Nguyễn Phan Chánh.
Con Đường Nghệ Thuật
Ngay sau khi tốt nghiệp, Georges Khánh được trường giữ lại giảng dạy điêu khắc từ năm 1931 cho đến khi trường bị giải thể vào tháng 3 năm 1945. Năm 1937, sau khi hiệu trưởng Tardieu qua đời, Evariste Jonchère tiếp quản vị trí hiệu trưởng và đảm nhiệm cho đến tháng 12 năm 1943. Do ảnh hưởng của chiến tranh, trường phải sơ tán đến ba địa điểm:
– Các lớp Mỹ nghệ được chuyển về Phủ Lý dưới sự phụ trách của Georges Khánh và Bùi Tường Viên.
– Lớp Kiến trúc và điêu khắc được chuyển vào Đà Lạt do E. Jonchère trông coi.
– Lớp Hội họa và một phần kiến trúc được đưa lên Sơn Tây dưới sự hướng dẫn của Joseph Inguimberty, Nam Sơn và Tô Ngọc Vân.
Do điều kiện chiến tranh, chỉ những môn chính được giảng dạy và thời gian học cũng bị rút ngắn. Trường duy trì hoạt động đến tháng 3 năm 1945, khi Nhật đảo chính thì trường bị giải tán.
Năm 1937, Georges Khánh cùng với Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Lương Xuân Nhị, Nguyễn Khang và Lê Văn Đệ đã đồng sáng lập FARTA (Foyer de l’Art Annamite), một tổ chức nghệ thuật nhằm tạo ra không gian cho các họa sĩ trưng bày và trao đổi ý tưởng về tác phẩm của mình. FARTA được coi là đi theo tư tưởng của nhóm văn học “Tự lực văn đoàn” thành lập năm 1932.
Trong bài viết “Phòng triển lãm 1935” đăng trên tờ Ngày nay số 3 ra ngày 20 tháng 2 năm 1935, tác phẩm của Georges Khánh trưng bày tại triển lãm của Hội Việt Nam chấn hưng mỹ thuật và kỹ nghệ được nhắc đến với lời khen: “… Điêu khắc thật đã tiến bộ một bước dài, nhờ ông Trần Ngọc Quyên và Georges Khánh – mà cũng chỉ có hai ông ấy”.
Georges Khánh còn là đồng tác giả cùng Vũ Cao Đàm và Lê Tiến Phúc của ba bức phù điêu lớn từng được trưng bày tại Đấu xảo thuộc địa Paris năm 1931. Hiện nay, còn hai phiên bản của các bức phù điêu này được lưu giữ tại Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Hai bức phù điêu này diễn tả phong thái đặc trưng của người Việt thời bấy giờ với bố cục chặt chẽ, hài hòa và mang tính hiện đại.
Con đường nghệ thuật của Georges Khánh là một hành trình dài đầy cống hiến và sáng tạo, để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử nghệ thuật Việt Nam.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Tượng đồng Victor Tardieu – Georges Khánh
Tượng đồng D’AMEDEE DRANCOIS THALAMAS – Georges Khánh
