Công Văn Trung (16/09/1907 – 17/05/2003) là một hoạ sĩ nổi tiếng và có tầm ảnh hưởng lớn tới nền nghệ thuật nước nhà. Ông là một trong những học viên đầu tiên của khóa I trường Cao đẳng mỹ thuật Đông Dương.
Contents
Tiểu Sử Cuộc Đời Hoạ Sĩ Công Văn Trung
Công Văn Trung (1907-2003) là một trong những họa sĩ và nhà giáo dục nổi bật của Việt Nam trong thế kỷ 20. Ông là một trong những sinh viên xuất sắc của khóa 1 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (École des Beaux-Arts de l’Indochine), nơi ông tốt nghiệp cùng với những tên tuổi lớn khác như Lê Phổ, Lê Văn Đệ, Georges Khánh, Mai Trung Thứ, và Nguyễn Phan Chánh.
Công Văn Trung sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Ông sớm bộc lộ tài năng hội họa và được gia đình khuyến khích theo đuổi con đường nghệ thuật. Năm 1925, ông thi đỗ và trở thành một trong 10 sinh viên đầu tiên của khóa 1 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Trong thời gian học tại đây, ông được đào tạo dưới sự hướng dẫn của các giáo sư nổi tiếng như Victor Tardieu và Joseph Inguimberty.
Con Đường Nghệ Thuật
Công Văn Trung sinh năm 1908 tại xã Phú Thượng, huyện Từ Liêm (nay là phường Phú Thượng, quận Tây Hồ), trong một gia đình trung lưu. Năm 1925, khi Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương tổ chức cuộc thi tuyển sinh đầu tiên, Công Văn Trung đã gửi hồ sơ dự thi sang tận Paris. Do sự chậm trễ, hồ sơ của ông chỉ quay trở lại Hà Nội vào ngày thi cuối cùng. Họa sĩ Nam Sơn, chủ khảo cuộc thi, đặc cách cho ông thi riêng và tự mình coi thi các môn còn lại. Kết quả, Công Văn Trung đỗ thứ năm trong số mười thí sinh trúng tuyển, vượt qua hơn 500 thí sinh khác. Sau này, ông đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với hoạ sư Nam Sơn, nói rằng: “Không có thầy Nam Sơn thì không có họa sĩ Công Văn Trung ngày nay.”
Trong mười thí sinh trúng tuyển, hai người chọn học kiến trúc, còn lại tám người theo học hội họa. Qua năm năm học tập, chỉ còn sáu người hoàn thành khóa học, trong đó Công Văn Trung tốt nghiệp hạng năm, đúng như thứ hạng khi thi vào. Cả sáu người sau này đều trở thành những tên tuổi lớn trong nền nghệ thuật tạo hình Việt Nam.
Ngay khi còn là sinh viên năm thứ ba, Công Văn Trung đã được Học viện Viễn đông Bác Cổ mời về làm việc, thực hiện các công việc đo đạc khảo cổ. Ông nổi tiếng với khả năng vẽ viễn cận xuất sắc. Ông cũng là hội viên của Hội Mỹ thuật Việt Nam từ khi hội mới thành lập vào năm 1957.
Công Văn Trung đã dành phần lớn sự nghiệp giảng dạy tại Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội từ năm 1957, sau đó ông chuyển sang giảng dạy tại Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội cho đến khi nghỉ hưu. Nhiều học trò của ông đã trở thành những họa sĩ danh tiếng như Đường Ngọc Cảnh, Kim Bạch, Lê Thiệp, Vũ Giáng Hương, Trần Khánh Chương, và nhiều người khác.
Những tác phẩm của Công Văn Trung thường đậm chất thôn dã, thô mộc, với gam màu nâu đặc trưng của dân tộc Việt Nam. Một số tác phẩm tiêu biểu của ông gồm có: “Tháp chùa Bảo Minh”, “Bình minh đất nước”, “Mỏ Tĩnh Túc”, “Tham quan di tích lịch sử”, và “Hoa đại đỏ chùa Thầy”. Tác phẩm sơn khắc “Phong cảnh Sài Sơn” đã giành Huy chương vàng tại triển lãm toàn quốc năm 1990, khi ông đã 83 tuổi. Công trình nghiên cứu kéo dài hơn 30 năm mang tên “Truyền thống nghệ thuật dân tộc Việt Nam” được ông hoàn thành ngay trước khi qua đời.
Nhờ những cống hiến xuất sắc cho nghệ thuật, Công Văn Trung đã được Nhà nước Việt Nam trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhì. Ông qua đời năm 2003, là người cuối cùng trong số những học viên khóa đầu tiên của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương còn sống. Di sản nghệ thuật của Công Văn Trung vẫn còn mãi với thời gian, tiếp tục truyền cảm hứng cho các thế hệ họa sĩ Việt Nam sau này.
Phong Cách Nghệ Thuật
Bằng một tâm hồn hoài cổ sâu sắc và một hiểu biết thấu đáo về văn hóa dân tộc và di sản cổ xưa, Công Văn Trung đã dành nhiều năm để nghiên cứu và sáng tác tại Viện Viễn Đông Bác Cổ ở Pháp. Phong cảnh và các công trình kiến trúc cổ trở thành nguồn cảm hứng vững chắc cho ông. Qua những bức tranh sơn khắc, ông tái hiện một cách đặc biệt tinh thần “Genius Loci” của quê hương Việt Nam.
Nét vẽ của Công Văn Trung không chỉ đơn thuần là sự tái hiện hiện thực mà còn là một sự kết hợp tinh tế giữa hiện thực và trừu tượng. Bức tranh của ông không chỉ là hình ảnh mà còn là một bức màn huyền bí, mơ hồ, như một giấc mộng giữa ban ngày. Ông sử dụng những nét vẽ gần như ký hiệu ẩn bên trong, như những phụ chú tinh tế cho phần mặt trước rực rỡ.
Phong cách nghệ thuật của Công Văn Trung là sự hòa quyện độc đáo giữa lý trí và cảm xúc, giữa thực tại và tưởng tượng, giữa hoài niệm và biểu tượng. Đây là ngôn ngữ nghệ thuật của một họa sĩ hiện đại châu Á Đông với một sự kiêu hãnh đậm chất Việt Nam, vừa hiện đại mà lại mang một vẻ đẹp cổ kính sâu sắc.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Cổ đồ và cành lựu – Công Văn Trung
Hoa đại đỏ Chùa Thày – Công Văn Trung
