Contents
Tiểu Sử Cuộc Đời Hoạ Sĩ Ngô Mạnh Lân
Ngô Mạnh Lân là một đạo diễn, biên kịch, và nhà nghiên cứu phim hoạt hình nổi tiếng của Việt Nam. Ông đã để lại dấu ấn sâu đậm với nhiều tác phẩm hoạt hình tiêu biểu như “Mèo con”, “Con sáo biết nói”, “Chuyện ông Gióng”, và “Thạch Sanh”. Với những đóng góp to lớn cho ngành nghệ thuật, Ngô Mạnh Lân đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân vào năm 1997 và nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2007.
Ông sinh ngày 9 tháng 11 năm 1934 tại Thanh Trì, Hà Nội. Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp, Ngô Mạnh Lân đã luôn tận tâm cống hiến cho lĩnh vực hoạt hình Việt Nam, không chỉ là người sáng tạo mà còn là một nhà nghiên cứu sâu sắc. Ông qua đời vào ngày 15 tháng 9 năm 2021 tại Hà Nội, hưởng thọ 87 tuổi. Lễ an táng của ông diễn ra tại Nghĩa trang Lạc Hồng Viên, tỉnh Hòa Bình, nơi ông yên nghỉ vĩnh viễn.
Con Đường Nghệ Thuật
Ngô Mạnh Lân bước vào con đường nghệ thuật từ khi còn rất trẻ. Năm 1950, khi mới 16 tuổi, ông đã tham gia khoá học đầu tiên tại Trường Mỹ thuật Việt Nam ở chiến khu Việt Bắc (1950-1954) do họa sĩ Tô Ngọc Vân phụ trách. Sau khi tốt nghiệp, ông gia nhập quân đội, tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ và để lại nhiều ký họa kháng chiến giá trị.
Năm 1956, ông được đi học khoa Đạo diễn hoạt hình tại Đại học Điện ảnh Liên Xô. Ông tốt nghiệp năm 1962 và trở về nước, làm việc tại Xưởng phim Hoạt họa búp bê Việt Nam, sau này là Hãng phim hoạt hình Việt Nam. Bộ phim hoạt hình đầu tiên của ông, “Một ước mơ,” ra mắt năm 1963 và một trong những tác phẩm để đời của ông là “Dế Mèn phiêu lưu ký”.
Ông đã nhận được 3 giải Bông sen vàng, 4 giải Bông sen bạc, và nhiều bằng khen từ Ban giám khảo tại các kỳ Liên hoan phim Việt Nam. Quốc tế, ông cũng gặt hái nhiều thành công như giải Bồ nông Bạc tại Liên hoan phim Hoạt hình quốc tế ở Mamaia (România) năm 1966 cho phim “Mèo Con” và giải Bồ câu Vàng tại Liên hoan phim quốc tế Leipzig, Cộng hòa Dân chủ Đức (1970) cho phim “Chuyện ông Gióng.”
Với tổng cộng 17 bộ phim hoạt hình, Ngô Mạnh Lân đã khẳng định vị thế là một trong những nghệ sĩ hàng đầu trong ngành điện ảnh hoạt hình Việt Nam. Ông từng giữ chức Giám đốc Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, đồng thời nghiên cứu và giảng dạy về hoạt hình.
Bên cạnh công việc đạo diễn, Ngô Mạnh Lân còn là một họa sĩ tài năng, hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1982. Ông đã tạo ra nhiều tác phẩm ký hoạ, tranh sơn dầu, hoạt hình, tranh cổ động, bìa tem, bìa sách và truyện tranh. Ông đã tổ chức hai cuộc triển lãm cá nhân, lần đầu vào năm 1971 và lần thứ hai vào tháng 11 năm 2006.
Năm 1977, ông cùng nhà biên kịch Trần Ngọc Thanh nghiên cứu và xuất bản cuốn sách “Phim hoạt hình Việt Nam,” dài hơn 300 trang. Ngoài ra, ông còn xuất bản một số cuốn sách về nghệ thuật hoạt hình vào năm 1999. Tháng 3 năm 2007, Nhà xuất bản Mỹ thuật đã phát hành cuốn sách “Ngô Mạnh Lân – chặng đường mỹ thuật 50 năm.”
Trong suốt sự nghiệp của mình, ông đã nhận được 6 giải thưởng về mỹ thuật, bao gồm 1 giải A triển lãm đồ họa của Hội nghệ sĩ tạo hình, 1 giải quốc gia về minh họa sách thiếu nhi từ Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng UNICEF, và 2 giải nhất cùng 2 giải nhì triển lãm áp phích của Bộ Văn hóa Thông tin. Ông cũng tham gia giảng dạy tại Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội.
Năm 1984, ông tốt nghiệp Phó tiến sĩ Nghệ thuật tại Liên Xô và được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú. Ông cũng được phong học hàm Phó giáo sư năm 1991 và danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân năm 1997. Năm 2007, ông nhận Giải thưởng Nhà nước cho các tác phẩm tiêu biểu của mình như: “Mèo con,” “Chuyện ông Gióng,” “Con sáo biết nói,” “Những chiếc áo ấm,” và “Trê cóc.” …
Ngô Mạnh Lân là một trong những nghệ sĩ điện ảnh Việt Nam hiếm hoi được ghi danh trong Bách khoa toàn thư điện ảnh Liên Xô.
Cuộc Sống Gia Đình
Ngô Mạnh Lân, người bạn đời của nữ diễn viên điện ảnh Phan Ngọc Lan, gặp bà lần đầu tại Moskva vào năm 1961 khi bà tham gia Liên hoan phim Quốc tế Moskva. Lúc đó, ông đang là lưu học sinh tại trường VGIK. Cuộc gặp gỡ này đã gắn kết hai người và họ kết hôn vào cuối năm 1962. Từ đó, họ có bốn người con: Ngô Phương Lan, Ngô Phương Ly, Ngô Lê, và Ngô Lâm.
Người con gái cả, Ngô Phương Lan, hiện là tiến sĩ và nhà lý luận điện ảnh, từng giữ chức Cục trưởng Cục Điện ảnh Việt Nam. Người con thứ hai, Ngô Phương Ly, là một nhà báo và vợ thứ của đại tướng, chủ tịch nước Tô Lâm. Cháu ngoại đầu của ông, Đinh Tuấn Vũ, hiện là một đạo diễn.
Phong Cách Nghệ Thuật
Ngô Mạnh Lân nổi tiếng với phong cách nghệ thuật đa dạng và sáng tạo, đặc biệt là trong lĩnh vực phim hoạt hình. Ông đã thành công trong việc kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, mang đến cho người xem những tác phẩm đậm chất dân tộc nhưng không kém phần mới mẻ và sáng tạo.
Trong những bộ phim hoạt hình của mình, Ngô Mạnh Lân thường sử dụng kỹ thuật hoạt hình 2D truyền thống, nhưng với cách kể chuyện sinh động và hình ảnh sắc nét, giàu màu sắc. Ông không ngừng khám phá và thử nghiệm những phong cách mới, từ hoạt hình cắt giấy, hoạt hình búp bê đến kỹ thuật hoạt hình stop-motion, nhằm tạo ra những sản phẩm phong phú và đa dạng.
Bên cạnh đó, ông còn chú trọng đến việc truyền tải các giá trị văn hóa và lịch sử của Việt Nam qua các tác phẩm của mình. Các câu chuyện dân gian, truyền thuyết và cổ tích Việt Nam được ông chuyển thể thành phim hoạt hình với sự tỉ mỉ và tinh tế trong từng chi tiết. Những bộ phim như “Chuyện ông Gióng,” “Thạch Sanh,” và “Dế Mèn phiêu lưu ký” không chỉ mang tính giải trí mà còn giúp khán giả, đặc biệt là các em nhỏ, hiểu thêm về lịch sử và văn hóa dân tộc.
Ngoài phim hoạt hình, Ngô Mạnh Lân còn là một họa sĩ tài ba. Ông đã sáng tác nhiều bức tranh ký họa, tranh sơn dầu, tranh cổ động và bìa sách, mỗi tác phẩm đều thể hiện sự tinh tế và sáng tạo độc đáo. Phong cách hội họa của ông thường mang đậm dấu ấn của cuộc sống hàng ngày, với những nét vẽ mềm mại và sắc thái tươi sáng, đầy sức sống.
Nhìn chung, phong cách nghệ thuật của Ngô Mạnh Lân là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa sự tinh tế trong kỹ thuật và sự sâu sắc trong nội dung, tạo nên những tác phẩm không chỉ đẹp mắt mà còn giàu giá trị nghệ thuật và nhân văn.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Bộ phim hoạt hình búp bê Chuyện ông Gióng – Ngô Mạnh Lân
Một ký họa trong Chiến dịch Điện Biên Phủ của Ngô Mạnh Lân được in trong sách Mỹ thuật khóa Kháng chiến
Một ký họa trong Chiến dịch Điện Biên Phủ của Ngô Mạnh Lân được in tronng sách Mỹ thuật khóa Kháng chiến
Các Giải Thưởng Nghệ Thuật Danh Giá
Ngô Mạnh Lân đã được vinh danh với nhiều giải thưởng danh giá trong suốt sự nghiệp của mình, phản ánh những đóng góp xuất sắc của ông trong lĩnh vực nghệ thuật, đặc biệt là phim hoạt hình.
1. Danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (1997) – Đây là danh hiệu cao quý nhất dành cho các nghệ sĩ có đóng góp lớn cho nền nghệ thuật nước nhà.
2. Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (2007) – Giải thưởng danh giá dành cho những tác phẩm và đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực văn học nghệ thuật.
3. Bông Sen Vàng và Bông Sen Bạc – Ông đã giành được tổng cộng 3 giải Bông Sen Vàng và 4 giải Bông Sen Bạc tại các kỳ Liên hoan phim Việt Nam cho các bộ phim hoạt hình của mình.
4. Giải Bồ Nông Bạc – Giải thưởng tại Liên hoan phim Hoạt hình quốc tế ở Mamaia, Romania năm 1966 cho bộ phim “Mèo Con”.
5. Giải Bồ Câu Vàng – Giải thưởng tại Liên hoan phim quốc tế Leipzig, Cộng hòa Dân chủ Đức năm 1970 cho bộ phim “Chuyện ông Gióng”.
Ngoài các giải thưởng trong lĩnh vực hoạt hình, Ngô Mạnh Lân còn nhận được nhiều giải thưởng về mỹ thuật, bao gồm:
1. Giải A Triển lãm Đồ họa – Hội nghệ sĩ tạo hình trao tặng.
2. Giải quốc gia về minh họa sách thiếu nhi – Do Bộ Giáo dục và Đào tạo và UNICEF trao tặng.
3. 2 giải Nhất và 2 giải Nhì Triển lãm Áp phích – Do Bộ Văn hóa Thông tin trao tặng.
Những giải thưởng này không chỉ ghi nhận tài năng và cống hiến của Ngô Mạnh Lân mà còn khẳng định vị thế của ông trong ngành nghệ thuật Việt Nam và quốc tế.
