Contents
Hoàn Cảnh Ra Đời Của Bức Tranh “The Birth Of Venus”
Tác phẩm nổi tiếng Sự ra đời của thần Vệ Nữ (The Birth of Venus) của Sandro Botticelli đã từ lâu được cho là do gia đình Medici ở Florence ủy nhiệm. Đặc biệt, nhiều người tin rằng Lorenzo di Pierfrancesco de’ Medici, người bảo trợ chính của Botticelli và anh em họ của Lorenzo de’ Medici (“il Magnifico”), là người đứng sau việc đặt vẽ bức tranh này. Nhà nghiên cứu Herbert Horne đã đề xuất điều này vào năm 1908 và được hầu hết các học giả chấp nhận trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây đã bắt đầu đặt nghi vấn về nguồn gốc này, dù một số chuyên gia vẫn duy trì quan điểm rằng bức tranh có liên quan đến gia đình Medici.
Horne cho rằng “The Birth Of Venus” được đặt hàng sau khi Lorenzo và Giovanni di Pierfrancesco de’ Medici mua Villa di Castello vào năm 1477. Lúc này, họ đang cải tạo lại biệt thự và có thể muốn tác phẩm này trang trí cho ngôi nhà mới. Tuy nhiên, không có tài liệu xác thực nào về việc đặt hàng ban đầu. Nhà sử học Giorgio Vasari là người đầu tiên nhắc đến bức tranh vào năm 1550, khi ông thấy nó trưng bày tại Villa di Castello cùng với tác phẩm Primavera. Phát hiện quan trọng hơn vào năm 1975 cho thấy bức “The Birth Of Venus” không có tên trong danh mục tài sản của nhánh Lorenzo di Pierfrancesco vào năm 1499, cho thấy có thể bức tranh chỉ được sở hữu bởi gia đình Medici sau này.
Dựa trên phong cách phát triển của Botticelli, các học giả hiện nay ước tính rằng bức tranh được hoàn thành vào khoảng năm 1484–1486, sau khi họa sĩ trở về từ Rome. Từ khi hai tác phẩm Primavera và “The Birth Of Venus” được đặt tại Villa di Castello, chúng đã luôn được trưng bày cùng nhau. Đến năm 1815, cả hai tác phẩm được chuyển đến Phòng trưng bày Uffizi ở Florence, nơi chúng vẫn là những tác phẩm nổi tiếng nhất, thu hút sự quan tâm của du khách trên toàn thế giới.
Bố Cục Và Ý Nghĩa Của Bức Tranh
The Birth of Venus của Sandro Botticelli là tác phẩm nổi tiếng với bố cục đặc trưng, mô tả khoảnh khắc thần Vệ Nữ xuất hiện trên bờ biển. Trung tâm bức tranh là thần Vệ Nữ trong hình dáng trưởng thành, đứng khỏa thân trên một vỏ sò điệp khổng lồ – một chi tiết tưởng tượng phổ biến trong nghệ thuật cổ điển miêu tả thần thoại Hy Lạp. Thần gió Zephyrus và Aura (một hiện thân của làn gió nhẹ) xuất hiện bên trái, thổi những luồng gió mạnh đẩy Vệ Nữ về phía bờ. Zephyrus đang ôm Aura, và cả hai đều có cánh, thể hiện sự hòa quyện của sức mạnh thiên nhiên để đưa Vệ Nữ từ biển lên đất liền.
Bên phải, một nữ thần đang giơ chiếc áo choàng để che cho Vệ Nữ khi cô đến gần bờ. Được cho là một trong ba Horae (các nữ thần Hy Lạp của mùa), nữ thần này được xác định là hiện thân của Mùa Xuân nhờ hoa văn trang trí trên váy. Tư thế contrapposto của cô thể hiện sự duyên dáng và vui mừng chào đón Vệ Nữ.
Có những cách giải thích khác về hai nhân vật phụ trong tranh. Theo một số ý kiến, Aura và Horae có thể là Chloris và Flora – nhân vật trong tác phẩm Primavera của Botticelli. Trong Primavera, Chloris biến đổi thành Flora, hiện thân của hoa và mùa xuân. Tuy nhiên, điều này vẫn gây tranh cãi. Những cánh hoa hồng bay theo gió có thể ám chỉ đến Chloris, nữ thần hoa.
Chủ đề của bức tranh không hoàn toàn là “Sự ra đời của Vệ Nữ” như tên gọi sau này, mà thực chất là cảnh Vệ Nữ cập bờ, được gió thổi từ biển vào. Bờ biển trong tranh có thể là tượng trưng cho đảo Cythera hoặc Cyprus, những nơi trong thần thoại Hy Lạp được coi là lãnh thổ thiêng liêng của Vệ Nữ. Botticelli tạo ra một hình ảnh đầy cảm hứng và hài hòa về sức mạnh thiên nhiên cùng vẻ đẹp thần thánh của Vệ Nữ, với bố cục cân xứng và chi tiết đầy tính tượng trưng.
Kỹ Thuật Vẽ Được Sử Dụng Trong Tranh “The Birth Of Venus”
Dù kích thước lớn, The Birth of Venus của Botticelli nhỏ hơn một chút so với Primavera, và khác với Primavera – một bức tranh trên bảng gỗ, The Birth of Venus lại được vẽ trên vải bạt, một chất liệu phổ biến và tiết kiệm hơn vào thời kỳ đó. Việc sử dụng vải bạt, dễ di chuyển và chi phí thấp, đặc biệt phù hợp cho các biệt thự nông thôn của gia đình quyền quý như Medici, tạo ra không gian nghệ thuật giản dị và vui nhộn, khác với những tác phẩm cầu kỳ thường xuất hiện ở các cung điện thành thị.
Bức tranh được thực hiện trên hai mảnh vải bạt lớn, khâu lại với nhau trước khi Botticelli bắt đầu vẽ. Lớp nền của vải bạt là gesso được nhuộm màu xanh lam. Botticelli đã sử dụng kỹ thuật vẽ có phần khác biệt so với các tác phẩm khác trên gỗ. Thay vì lớp nền xanh lá cây thường thấy dưới vùng da của các nhân vật, Botticelli đã bỏ qua bước này khi thực hiện trên vải bạt.
Thông qua các phương pháp khoa học hiện đại, các nhà nghiên cứu phát hiện một số thay đổi (pentimenti) mà Botticelli đã thực hiện. Ban đầu, nữ thần Hora có vẻ đi “một đôi sandal cổ điển thấp,” nhưng sau đó Botticelli đã quyết định loại bỏ chi tiết này. Áo choàng mà Hora giơ ra cũng được thêm vào với một phần cổ áo chỉnh sửa sau này. Mái tóc của thần Vệ Nữ và hai nhân vật Zephyrus và Aura cũng được chỉnh sửa để đạt độ tự nhiên. Ngoài ra, Botticelli đã sử dụng vàng làm sắc tố nổi bật trên các chi tiết như tóc, cánh, hàng dệt, vỏ sò và phong cảnh. Những chi tiết vàng này dường như được thêm vào khi bức tranh đã được đóng khung.
Bức tranh ban đầu được phủ bằng lớp “véc ni màu xám mát” để hoàn thiện, có thể sử dụng lòng đỏ trứng làm thành phần chính. Tuy nhiên, qua thời gian, sắc tố xanh lá cây trong đôi cánh của Zephyrus, nhân vật Aura và lá cây đã sẫm màu khi tiếp xúc với ánh sáng, làm giảm đi phần nào sự cân bằng màu sắc mà Botticelli mong muốn ban đầu. Một số chiếc lá ít bị ảnh hưởng nằm ở góc trên bên phải vẫn giữ được độ sáng. Bên cạnh đó, sắc xanh lam của biển và bầu trời cũng dần mất đi độ tươi sáng theo thời gian, khiến bức tranh có phần trầm lắng hơn so với nguyên bản.
Phong Cách Nghệ Thuật Được Sử Dụng Trong Bức Tranh
Bức tranh The Birth of Venus của Botticelli kết hợp phong cách cổ điển với nét uyển chuyển của nghệ thuật Gothic, tạo ra một hình tượng Vệ Nữ vừa quen thuộc vừa mới lạ. Dù tư thế của Vệ Nữ mượn từ kiểu thần Vệ Nữ Pudica trong nghệ thuật điêu khắc Hy Lạp-La Mã, nhưng cách xử lý tổng thể lại mang đậm chất Gothic với những đường nét dài và mềm mại, làm nổi bật thân hình mảnh mai. Theo Kenneth Clark, cơ thể của Vệ Nữ toát lên nhịp điệu uyển chuyển, thiếu đi sự cân bằng điềm tĩnh thường thấy trong nghệ thuật cổ điển; tư thế lơ lửng nhẹ nhàng của bà giống như một bức tượng Gothic uốn cong theo dòng chuyển động mượt mà, từ vai đến mái tóc bồng bềnh.
Cơ thể Vệ Nữ không hoàn toàn tuân thủ giải phẫu thực tế: cổ và thân bà có tỷ lệ dài, tạo nên vẻ đẹp khác thường. Dù đứng theo tư thế contrapposto cổ điển, nhưng trọng lượng của bà nghiêng quá nhiều về chân trái, khiến tư thế khó thực hiện ngoài đời thực. Các chi tiết khác như những cơn gió bên trái cũng không thực tế trong cấu trúc, và tất cả các nhân vật đều thiếu bóng đổ, điều này khiến cảnh trí thêm phần mơ mộng.
Botticelli đặc biệt chú trọng đến sự hài hòa trong chuyển động. Như Kenneth Clark nhận xét, đôi cánh của Zephyrus và Aura – dù tỷ lệ không hoàn hảo – vẫn tạo nên một cảnh tượng đầy xuất thần, khi những tấm vải tung bay tạo nhịp điệu uốn lượn quanh thân hình họ. Chuyển động của họ không ngừng và tựa như một dòng điện xoáy chảy xuống đến đôi chân, tạo cảm giác tĩnh lặng mà sinh động.
Trong phong cách của mình, Botticelli ít chú trọng vào chủ nghĩa tự nhiên hay phối cảnh sâu, và ít tạo trọng lượng hoặc khối lượng cho các nhân vật so với những họa sĩ đương thời như Domenico Ghirlandaio. Ông không miêu tả chi tiết hiện thực cho phong cảnh, mà sử dụng cách phối màu đơn giản. Những cây nguyệt quế và thảm cỏ dưới gốc cây được vẽ với màu xanh lá cây và nhấn bằng màu vàng, các sóng nước có hoa văn đều đặn, gợi cảm giác huyền ảo không cân xứng với các nhân vật chính. Thêm vào đó, các cụm cỏ lác ở góc trái phía trước – một loại cây nước ngọt – tạo nên sự tương phản, càng tô đậm thêm thế giới tưởng tượng độc đáo của bức tranh này.
