Hoạ sĩ Lê Lam, hay Vũ Quốc Ái, sinh năm 1931 tại Đông Anh, Hà Nội, là một trong thế hệ hoạ sĩ chống Pháp và Mỹ. Ông tập trung sáng tác về cách mạng và quân đội, góp phần quan trọng vào nền Mỹ thuật hiện đại.
Contents
Vũ Quốc Ái Và Con Đường Đến Với Nghệ Thuật
Họa sĩ Lê Lam, hay còn biết đến với tên thật là Vũ Quốc Ái, sinh năm 1931 tại Đông Anh, Hà Nội.
Lê Lam cũng là người tiếp nối truyền thống học thuật của gia đình, theo đuổi nghệ thuật với vai trò “bút hoa vẽ vời”. Trước khi đi nước ngoài, ông đã học tại Trường Cao đẳng Mỹ Thuật Việt Nam dưới sự dạy dỗ của họa sĩ Tô Ngọc Vân. Năm 1958, ông được cử đi Liên Xô tiếp tục học tại Đại học Mỹ thuật quốc gia Xudukốp, Mátxcơva.
Sau khi tốt nghiệp từ Trường Cao đẳng Mỹ thuật, ông tham gia hoạt động trong kháng chiến tại chiến khu Việt Bắc vào năm 1953. Sau đó, ông làm việc tại Báo Ảnh Việt Nam trước khi chuyển sang làm họa sĩ cho Báo Quân đội Nhân dân vào năm 1954.
Sau này, ông tiếp tục học tại Đại học Mỹ thuật Quốc gia Kiev, Liên Xô. Trở về nước vào năm 1964, ông được giao công tác làm giảng viên và chủ nhiệm Khoa Đồ họa tại Trường Mỹ thuật Công nghiệp. Tháng 1/1965, ông tổ chức triển lãm cá nhân đầu tiên tại số 10 Hàng Đào, trưng bày 114 tác phẩm với chủ đề tình thần yêu nước và yêu nghệ thuật, bao gồm bộ tranh “Từ tuyến đầu Tổ quốc”.
Ông tiếp tục công tác giảng dạy tại Đại học Mỹ thuật Công nghiệp. Triển lãm tranh cá nhân của ông tại số 10 Hàng Đào vào tháng 9 năm 1965 đã thu hút sự chú ý của nhiều người, kể cả Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Sự động viên từ Thủ tướng đã là nguồn động viên lớn cho Lê Lam.
Trong năm 1966, họa sĩ Lê Lam cùng nhiều văn nghệ sĩ khác như nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, nhạc sĩ Hoàng Hiệp và biên đạo múa Thái Ly, tham gia vào chiến trường miền Nam để thực hiện công tác nghệ thuật. Ông quyết định tham gia vào chiến trường miền Nam, cùng với các đồng nghiệp như Lưu Hữu Phước, Hoàng Hiệp, Thái Ly và Vĩnh Bảo. Suốt thời gian ở chiến trường, ông được phân công phụ trách ngành Mỹ thuật giải phóng miền Nam Việt Nam.
Suốt 9 năm sống và sáng tác tại chiến trường, ông ghi lại tinh thần chiến đấu của quân và dân miền Nam thông qua nhiều tác phẩm đáng chú ý. Một trong số đó là bức tranh “Dừng lại”, mô tả một phụ nữ miền Nam dũng cảm giang tay chặn đứng trước họng súng của xe tăng địch.
Họa sĩ Lê Lam còn tạo ra một tác phẩm cổ động khác là “Bảo vệ chính quyền nhân dân”, đã được in thành 18.000 bản và trưng bày tại Đại hội Đại biểu Quốc dân diễn ra vào ngày 8 tháng 6 năm 1969.
Ông cũng được vinh dự nhận nhiều giải thưởng hội họa trong nước và quốc tế khác như Giải Khuyến khích Châu Á – Thái Bình Dương NoMa (năm 1955), Huy chương Đồng – Triển lãm Đồ họa và Minh họa sách Quốc tế ở Tiệp Khắc (năm 1976), Giải Nhất – Tranh cổ động Thập kỷ Văn hóa UNESCO (1988 – 1998)…
Trong năm 2016, họa sĩ Lê Lam đã được vinh dự trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật cho hai tác phẩm “Bảo vệ chính quyền nhân dân” và “Má Bến Tre”.
Sự Nghiệp Của Hoạ Sĩ Vũ Quốc Ái
1950 – 1953: Học trường Mỹ thuật kháng chiến;
1954 – 1958: Công tác tại Báo Quân đội Nhân dân;
1958 – 1964: Học trường Đại học Mỹ thuật quốc gia Kiev – Liên Xô;
1964 – 1965: Công tác tại trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp;
1965 – 1976: Công tác tại Ban Tuyên huấn Trung ương Cục Miền Nam;
1978 – 1990: Công tác tại Xưởng Mỹ thuật quốc gia.
Trong sự nghiệp của mình, họa sĩ Lê Lam đã tạo ra nhiều tác phẩm đáng chú ý, bao gồm bộ tranh đồ họa khổ lớn “Từ tuyến đầu Tổ quốc”, gồm 20 bức vẽ được làm từ chất liệu than và phấn màu. Ngoài ra, ông còn thực hiện bộ tranh minh họa cho tác phẩm Kiều của Nguyễn Du, bao gồm 12 bức vẽ được làm từ thuốc nước.
Các tác phẩm khác của họa sĩ Lê Lam bao gồm “Anh Hai Điểm” (1967), “Dừa nước” (1967), “Ăn liên hoan” (1969), “Nữ pháo binh Sài Gòn” (1969)… Bức tranh cổ động “Bảo vệ chính quyền nhân dân” của ông đã được in 18.000 bản và trưng bày tại Đại hội Đại biểu Quốc dân diễn ra ngày 8/6/1969.
Tác phẩm “Từng giờ từng phút hướng về miền Bắc” của họa sĩ Lê Lam đã giành giải Nhì tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1955. Ông cũng được trao nhiều giải thưởng hội họa trong nước và quốc tế như Giải Khuyến khích châu Á-Thái Bình Dương NoMa (1955), Huy chương Đồng – Triển lãm Đồ họa và Minh họa sách Quốc tế ở Tiệp Khắc (1976), Giải Nhất – Tranh cổ động Thập kỷ Văn hóa UNESCO (1988-1998)…
Dù trong điều kiện chiến tranh khốc liệt và gian khổ, ông vẫn dành nhiều thời gian cho sáng tác. Bộ sưu tập tranh của ông bao gồm gần 3000 bức ký họa và phác thảo. Một số tác phẩm ký họa của ông đã được Bảo tàng Mỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh sưu tập, như “Anh Hai Điểm” (30/9/1967), “Dừa nước” (1967), “Ăn liên hoan” (20/7/1969), “Làm củi” (13/1/1969), “Nữ pháo binh Sài Gòn” (29/3/1969), “Vác DKB, Nguyệt và Tuyến” (1970), “Thồ đế cối 120 ly” (1970), “Trong khu căn cứ”, “Thanh niên Xung phong giải phóng miền Nam, Trơn và Trợt”, “Thanh niên Xung phong nghỉ”…
Giải Thưởng Và Khen Thưởng Của Hoạ Sĩ Lê Lam
Giải Thưởng
1955: Giải Nhì Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc;
1976: Huy chương Đồng – Triển lãm Đồ họa và Minh họa sách Quốc tế ở Tiệp Khắc;
1995: Giải Khuyến khích châu Á – Thái Bình Dương NoMa;
1996: Bằng khen UNICEF về sách tranh thiếu nhi (từ 1976-1996);
1998: Giải Nhất – Tranh cổ động Thập kỉ Văn hóa Unesco (1988-1998);
2002: Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Nguyễn Thông tỉnh Long An;
2016: Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.
Khen thưởng
Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất;
Huân chương Quyết thắng hạng Nhất;
Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng Ba;
Huy chương Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam;
Huy chương Vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam.
Các Tác Phẩm Nổi Bật Của Hoạ Sĩ Lê Lam
