Contents
Nguyễn Trọng Hợp – Bậc Thầy Không Màu
Nguyễn Trọng Hợp sinh ra tại xã Kim Lũ, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Nội (nay là phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Ông đã thi đỗ cử nhân tại trường Hà Nội, khoa Mậu Ngọ (1858) Tự Đức thứ 11. Là con của Nguyễn Cư (1798-1852), đỗ cử nhân năm Tân Mão (1831), và là cháu bốn đời của Nguyễn Công Thái (1684-1758), người đỗ tiến sĩ khoa Ất Vị (1715) và làm quan đến chức Tể tướng.
Nguyễn Trọng Hợp được nuôi dưỡng và giáo dục bởi Tùng Thiện Vương, một ông hoàng con của vua Minh Mạng, cho đến khi ông đi làm quan.
Sau khi tốt nghiệp trường Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1944, Nguyễn Trọng Hợp gia nhập ngành đồ họa của Hội Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1957. Ông cũng là một giảng viên ưu tú tại Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1956 đến năm 1981. Trong thời gian từ năm 1957 đến 1983, ông đã đảm nhiệm vai trò là Ủy viên Ban chấp hành Hội Mỹ thuật Việt Nam trong khóa 1 (1957-1983).
Nguyễn Trọng Hợp nổi tiếng với nghệ thuật tranh đen trắng, nơi ông thể hiện sự tinh tế và giản dị trong từng nét vẽ. Sự giỏi giang của ông ở trong việc quan sát và hiểu biết về sự tương phản giữa âm và dương, thể hiện qua đen và trắng. Các tác phẩm của Nguyễn Trọng Hợp luôn truyền đạt cảm xúc sâu sắc và đầy màu sắc, trong khi vẫn giữ được tính chân thực và dung dị.
Tranh của ông thường thể hiện cuộc sống của người chiến sĩ và dân Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến. Sự chân thực, bố cục chặt chẽ, màu sắc hài hòa và giàu cảm xúc là những đặc điểm nổi bật trong nghệ thuật của Nguyễn Trọng Hợp.
Ngoài công việc nghệ thuật, Nguyễn Trọng Hợp cũng là một nhà giáo mẫu mực, cống hiến hết mình cho sự nghiệp đào tạo thế hệ nghệ sĩ mỹ thuật kế tiếp.
Sự Nghiệp Họa Sĩ Nguyễn Trọng Hợp
Trong cuộc đời sáng tạo nghệ thuật của mình, họa sĩ Nguyễn Trọng Hợp đã để lại nhiều tác phẩm hội họa có giá trị. Một số bức tranh của ông có mặt trong Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, có trong bộ sưu tập của nhiều nhà sưu tập danh tiếng trong và ngoài nước. Họa sĩ Nguyễn Đức Hòa – con trai của họa sĩ Nguyễn Trọng Hợp cho biết, sinh thời, cha anh vẽ nhiều nhưng những năm bao cấp khó khăn, ông đã phải bán đi một số lượng tranh lớn. Hồi ấy, ai cũng nghèo, việc mua họa phẩm cũng thật khó khăn. Vì vậy, giống như nhiều họa sĩ cùng thời, tranh của họa sĩ Nguyễn Trọng Hợp thường vẽ trên khổ nhỏ nhưng chứa đựng những giá trị tinh thần lớn lao.
Từ những bức “Đón mẹ đi làm đồng về” (1957) đến “Phong cảnh bản Xín Chải (1963), “Lớp học miền núi” (1964), “Cô gái Tày Bắc Kạn” (1966), “Hai cô gái Thái xe sợ bông” (1994)… Một số họa sĩ đã gọi những bức tranh tại triển lãm của ông là “những tác phẩm mực thước hiếm hoi của một cây bút lão luyện”, đó thực sự là những lời tôn vinh hoàn toàn xứng đáng. Họa sĩ Nguyễn Trọng Hợp sử dụng nhiều chất liệu truyền thống như mực nho, màu nước, sơn khắc và ông đặc biệt thành công ở mảng tranh khắc gỗ.
Ông cũng được xem là họa sĩ hiếm hoi của hội họa Việt Nam đi đến tận cùng hai màu đen – trắng. Với hai màu cổ điển ấy, họa sĩ Nguyễn Trọng Hợp đã sử dụng điêu luyện đến mức nó trở thành sức mạnh riêng biệt trong tranh của ông: Nói đến tranh đen trắng là người ta nhớ ngay ra Nguyễn Trọng Hợp.
Bức tranh vẽ cảnh em bé nông thôn đón mẹ đi làm đồng về vào một buổi chiều. Thứ màu vàng mà họa sĩ Nguyễn Trọng Hợp sử dụng cho thấy đó đúng là một buổi chiều ở làng quê, với cảnh vật dung dị và rất đỗi thân quen. Rất thực mà cũng rất mơ. Bà Nghiêm Thị Đức cho biết, từ sau bức tranh “Đón mẹ đi làm đồng về”, Nguyễn Trọng Hợp được tôn là “bậc thầy” trong sử dụng màu sắc, là bức tranh nhiều lần được in vào các cuốn sách về hội họa như một sự chuẩn mực. Trong tranh, ông thường sử dụng màu để tôn cái thần của cảnh vật, con người. Màu sắc vốn dĩ không lời, nhưng ở trong tranh Nguyễn Trọng Hợp lại như nói lên tất cả.
Cuộc triển lãm những tác phẩm tiêu biểu của của họa sĩ Nguyễn Trọng Hợp mang tên “Màu sắc” do con trai là họa sĩ Đức Hòa và gia đình đứng ra tổ chức nhân dịp kỷ niệm 10 năm ngày mất của cố họa sĩ (1918 – 1999) vào năm 2010 tại 29 Hàng Bài, Hà Nội. Triển lãm đã thu hút sự quan tâm của giới hội họa. Trong số đó, nhiều người là học trò một thuở của thầy Nguyễn Trọng Hợp ở Trường đại học Mỹ thuật Việt Nam, đến để gặp lại bóng dáng, để tri ân người thầy đã một thời dìu dắt họ vào con đường hội họa. Nhiều họa sĩ đương đại khi nhắc đến thầy Nguyễn Trọng Hợp vẫn còn nguyên vẹn một niềm tiếc nhớ, trân trọng. Đến với triển lãm, công chúng có cơ hội được được thưởng thức sức mạnh của hai mảng màu đen, trắng trong tranh của bậc thầy hội hội họa này.
Hơn 10 năm sau ngày mất của “thầy giáo họa sĩ” Nguyễn Trọng Hợp, vẫn như còn đó hình bóng một người thầy nghệ sĩ hết lòng vì nghệ thuật. Triển lãm “Màu sắc” của ông như nhắc nhở nhiều người về một thời khó nhọc, về một con người tài năng, có trái tim nhân hậu. Thật không ngoa khi có người nói rằng, họa sĩ Nguyễn Trọng Hợp mất đi, bức tranh tổng thể hội họa đương đại Việt Nam như khuyết thiếu một điều gì thật khó có thể diễn tả thành lời. Nhưng vẫn còn đó các thế hệ học trò của ông đang vẽ tiếp những giấc mơ của người thầy đáng kính mà trong cuộc đời họ đã may mắn được học hỏi.
Huân Chương
- Huân chương Lao động hạng Nhì
- Huân chương Kháng chiến hạng Ba
- Huân chương Kháng chiến chống Mĩ cứu nước hạng Nhất
- Huy chương Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam
- Huy chương Vì sự nghiệp Mĩ thuật Việt Nam
- Huy chương Vì sự nghiệp giáo dục đào tạo
- Huy chương Chiến sĩ Văn hoá
Giải Thưởng
- Giải thưởng Triển lãm Mĩ thuật Toàn quốc: Giải Nhì năm 1955, 1958 và 1960; Giải Ba Triển lãm 10 năm Đồ hoạ Toàn quốc năm 1985; Giải C Triển lãm Mĩ thuật đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng năm 1999
- Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật đợt I cho các tác phẩm vào năm 2001
Các Tác Phẩm Nổi Bật Của Hoạ Sĩ Nguyễn Trọng Hợp
Bức tranh phong cảnh vẽ được “cái thần” của cây tre
“Lớp học miền núi” 1964, tranh khắc gỗ
“Vá lưới bên bờ biển” 1966, khắc gỗ
