Johannes Vermeer hay Jan Vermeer là một họa sĩ người Hà Lan thời Baroque (Trung Cổ), nổi tiếng với các tác phẩm về đời sống hiện thực. Nếu ngày nay, Vermeer được coi là một trong những nghệ sĩ phương Bắc nổi danh nhất thì ông cũng là một trong những người bí hiểm nhất. Ông không viết bất cứ dòng hồi ký hay thư từ nào. Ông cũng không chính thức để lại bức chân dung tự họa nào.
Contents
Tiểu Sử Danh Hoạ Bí Ẩn Johannes Vermeer
Johannes Vermeer, còn được biết đến với tên tiếng Hà Lan là Jan Vermeer van Delft, là một trong những danh họa vĩ đại nhất của Hà Lan thế kỷ 17. Ông sinh vào ngày 31 tháng 10 năm 1632 tại Delft, một thị trấn ở phía tây nam của Hà Lan. Ông là con trai của Reynier Janszoon và Cornelia van der Meer, và được sinh ra trong một gia đình có hoàn cảnh kinh tế ổn định.
Cuộc đời ông chỉ được biết đến bằng một vài mốc thời gian. Người ta tìm thấy những nguồn tin liên quan vào các thời điểm chính trong cuộc đời một tín đồ Ki-tô giáo: Ngày sinh, ngày rửa tội đặt tên thánh, ngày cưới và ngày mất. Johannes Vermeer được ban tên thánh ngày 31.10.1632 tại nhà thờ Neuve ở Delft.
Tuy nhiên, cuộc đời của Vermeer dường như chưa bao giờ yên định, chủ yếu là do ông chỉ sáng tác ít tác phẩm. Khi qua đời, Vermeer để lại cho vợ và mười một người con một món nợ. Người vợ đã phải chịu vô số khó khăn tài chính từ những khoản nợ của chồng và bà buộc phải tuyên bố phá sản. Chính thương gia kiêm nhà khoa học Antoni Van Leeuwenhoek đã được chỉ định là người quản lý tài sản của Vermeer. Người ta biết được một vài chi tiết về đời sống vật chất của danh họa nhờ vào bản kiểm kê tài sản được biên vào năm 1676. Bản kê được lập sau khi ông mất đã chứng thực rằng Catharina, hôn thê của ông, sinh trưởng trong một gia đình khá giả. Nhưng người ta cũng nhận đoán được ông từng gặp nhiều khó khăn lớn về tài chính. Bản kê khai đã tiết lộ rằng lúc cuối cuộc đời, ông đã đi Amsterdam để làm một hợp đồng vay mượn.
Ba điểm mốc khác được xác định rõ ràng là những bức tranh mà Vermeer đã ký tên và ghi ngày tháng: “Tú bà”, ký năm 1656, “Nhà thiên văn học”, năm 1668 và “Nhà địa lý học”, năm 1669. Ngoài những thời điểm này, mọi thông tin chỉ là giả thuyết, suy diễn hoặc tưởng tượng.
Thay vì tập trung vào sự tiến triển trong sự nghiệp của ông, mọi người thường chỉ nói về “ảnh hưởng” mà ông đã tạo ra. Họ cũng cố gắng lấp đầy những khoảng trống trong cuộc đời của ông bằng cách suy đoán qua các bức tranh và xem đó như câu trả lời. Về mặt tôn giáo, Vermeer được đặt tên theo học thuyết Calvin của cha mẹ ông. Tuy nhiên, ông lại kết hôn với một người theo Công giáo, điều này khiến mẹ ông, một người rất sùng đạo, luôn quan tâm đến tinh thần của con gái và cháu ngoại. Trong một thời gian dài, có người cho rằng ông đã cải đạo trước khi kết hôn. Bức tranh “Phúng dụ đức tin Công giáo” của ông được xem như một tuyên ngôn về lòng tôn kính sâu sắc và sự tri nhận về thần học. Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ hơn, bức tranh được lấy cảm hứng từ một tập sách hình họa Ý, và có thể chỉ là sản phẩm của một đơn đặt hàng.
Về cuộc đời của Vermeer, mọi nhận định đều cần phải cẩn thận và có nhiều góc độ. Có thể tranh của ông phản ánh cuộc sống gia đình hoặc là kết quả của các đơn đặt hàng từ các giáo sĩ. Do đó, việc phân tích và hiểu rõ tác phẩm của ông là một thách thức đối với bất kỳ người nào.
Vermeer vẽ chủ yếu là những cảnh gia đình. “Hầu như tất cả các bức tranh của ông đều được đặt vào bối cảnh hai phòng nhỏ trong nhà của ông ở Delft, chúng có cùng đồ nội thất và các đồ trang trí, chỉ khác nhau cách bài trí khác và tranh thường miêu tả cùng một người, chủ yếu là phụ nữ.” Sau khi bị lãng quên gần hai thế kỷ, năm 1866 nhà phê bình nghệ thuật người Pháp Thoré Bürger đã cho xuất bản một bài tiểu luận về 66 bức tranh được coi là của Vermeer (chỉ có 35 bức được xác nhận là của Vermeer). Từ đó, danh tiếng của ông đã nở rộ nhanh chóng, hiện nay Vermeer được coi là một trong những họa sĩ vĩ đại nhất của Thời kỳ vàng kim Hà Lan.
Sự Nghiệp Của Danh Hoạ Johannes Vermeer
Vermeer được biết đến với sự hiểu biết sâu sắc về ánh sáng và màu sắc, cũng như khả năng tài năng trong việc tạo ra các bức tranh với chi tiết tinh tế và mỹ thuật độc đáo. Tuy nhiên, ít thông tin về cuộc sống cá nhân của ông được ghi lại, và nhiều chi tiết về cuộc sống và sự nghiệp của ông vẫn là điều bí ẩn đối với các nhà nghiên cứu.
Được đào tạo trong gia đình và có một thời thực hiện các tác phẩm cho các bức tranh bảo thời kỳ phục hưng, Vermeer bắt đầu sự nghiệp của mình trong hội họa ở tuổi trẻ. Ông có thể đã là học trò của các danh họa phong cách delft, như Carel Fabritius, một họa sĩ nổi tiếng đến từ Delft. Sự ảnh hưởng của Fabritius có thể thấy rõ trong các tác phẩm sớm của Vermeer, với việc sử dụng ánh sáng và chiếu sáng đặc trưng và việc chú trọng vào chi tiết.
Trong sự nghiệp của mình, Vermeer tạo ra khoảng 35 tác phẩm được biết đến, mặc dù số lượng này có thể ít hơn nhiều so với các nghệ sĩ đương đại của ông. Tuy nhiên, những bức tranh mà ông tạo ra là những kiệt tác của nghệ thuật, thể hiện sự tinh tế và tài năng của ông trong việc tái hiện thế giới xung quanh ông.
Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Vermeer là “Bức tranh gái đọc thư” (Girl Reading a Letter at an Open Window), được tạo ra vào khoảng năm 1657. Bức tranh này là một ví dụ xuất sắc về khả năng của Vermeer trong việc tái hiện ánh sáng và bóng, cùng với việc tạo ra một không gian 3D sâu rộng trong bức tranh. Sự chú ý đặc biệt đến chi tiết và ánh sáng làm cho bức tranh trở thành một trong những tác phẩm nghệ thuật đáng ngưỡng mộ nhất của ông.
Một bức tranh khác nổi tiếng của Vermeer là “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc” (Girl with a Pearl Earring), hay còn được gọi là “Mona Lisa phương Bắc”, thậm chí đã từng được Hollywood làm một bộ phim điện ảnh cùng tên, tạo ra vào khoảng năm 1665. Bức tranh này được coi là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của phong cách Baroque và là một biểu tượng của nghệ thuật Hà Lan. Sự tỉ mỉ trong việc tái hiện chi tiết của cô gái và chiếc vương miện ngọc lấp lánh đã tạo nên một tác phẩm gây ấn tượng sâu sắc với người xem.
Ngoài ra, Vermeer cũng được biết đến với các bức tranh như “Phòng thí nghiệm hóa học” (The Geographer), “Phòng thí nghiệm với một phụ nữ làm việc” (The Astronomer), và “Cô gái đứng đắn” (The Lacemaker), mỗi bức tranh đều là một ví dụ xuất sắc về khả năng sáng tạo và tài năng của Vermeer.
Tuy rằng cuộc đời và sự nghiệp của Vermeer có thể không được ghi chép chi tiết, tuy nhiên, tác phẩm của ông đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử nghệ thuật và vẫn được ngưỡng mộ và tôn vinh cho đến ngày nay. Vermeer qua đời vào ngày 15 tháng 12 năm 1675 tại Delft, để lại một di sản nghệ thuật vĩ đại mà người hâm mộ và nhà nghiên cứu nghệ thuật vẫn tôn trọng và khám phá.
Thủ Pháp Nghệ Thuật Của “Bậc Thầy Ánh Sáng”
“Bước vào thế giới nghệ thuật Vermeer ta thấy tỏa ra một thứ ánh sáng hiền dịu, nhẹ nhàng, cảm giác chỉ có trong mơ. Ông tạo ánh sáng ở mọi góc độ: có lúc từ một góc, có lúc nhiều chỗ, có khi thì chan hòa. Và ở bất kỳ góc độ nào, ông cũng đều thành công”
Tại Vermeer, bắt đầu từ việc sử dụng ánh sáng từ nhiều hướng, kể cả ánh sáng ngược (contre soleil), ông đã có khả năng tái hiện một không gian giao thoa của ánh sáng mà không cần đến vật thể, một kỹ năng mà không phải ai cũng có, kể cả những họa sĩ giỏi nhất.
Vì mỗi vật thể phải đối mặt với ảnh hưởng của nhiều nguồn sáng khác nhau, điều này không phải là điều đơn giản. Để làm được điều này, họa sĩ cần có kiến thức sâu rộng về vật lý quang học, toán học, hóa học… cùng với sự tập trung và nhạy cảm trong quan sát không gian, không chỉ đơn thuần là kỹ năng vẽ.
Điều này giải thích một phần vì sao số lượng tác phẩm của Vermeer không nhiều. Cách ông diễn đạt không gian, ánh sáng và màu sắc trong tranh là cực kỳ chính xác và tinh tế. Sự phối hợp giữa sáng tối và sự sâu lắng trong tranh làm cho mỗi tác phẩm của ông trở nên phong phú, biểu cảm.
Nhân vật trong tranh của Vermeer thường được miêu tả là yên bình, sâu lắng và riêng tư. Ông là một bậc thầy trong việc sử dụng ánh sáng và bóng tối để truyền đạt tâm trạng, cảm xúc, niềm vui và nỗi buồn của nhân vật. Mỗi tác phẩm của ông đều được chăm chút tỉ mỉ và kỹ lưỡng, từ đó tạo ra những nhân vật không chỉ đẹp về mặt hình thức mà còn phản ánh một trạng thái tinh thần ổn định và sâu sắc.
Vermeer đã tạo ra những tác phẩm đa dạng và tinh tế, làm say đắm người xem. Salvador Dali, một họa sĩ siêu thực nổi tiếng, coi Vermeer là một trong những họa sĩ vĩ đại nhất, kể cả về mặt kỹ thuật. Bảng màu trong tranh của Vermeer đa dạng và tinh tế, tạo ra một phong cách hiện thực đầy sức sống và bay bổng. Ông có khả năng tái hiện những khung cảnh đời thường một cách sống động và chân thực, từ những bức tranh như “Cô gái viết thư”, “Cô gái chơi guitar”, “Cô gái bên cửa sổ”, “Bài học âm nhạc”… tất cả đều tạo ra một không khí lãng mạn, đầy bí ẩn.
Vermeer luôn đặt nhân vật vào những tình huống phản ánh đời thường, chọn lựa những động tác đẹp nhất và khó nhất để diễn đạt. Điều này làm cho tranh của ông trở nên sống động và đầy cảm xúc. Người nghèo trong tranh của Vermeer không bị miêu tả một cách khắc nghiệt như trong các tác phẩm của các họa sĩ khác, mà thậm chí, có sự ấm áp và an ủi, khiến cho người xem cảm thấy gần gũi và thân thuộc với họ. Những nhân vật trong tranh của Vermeer luôn gần gũi với cuộc sống hàng ngày, tạo nên một sự giao lưu và hiểu biết sâu sắc giữa người xem và tác phẩm. Điều này tạo nên sự sống động và linh hồn cho mỗi bức tranh.
Các Triển Lãm Của Johannes Vermeer
Johannes Vermeer, một trong những danh họa vĩ đại nhất của thế kỷ 17, không được biết đến nhiều về việc tham gia các triển lãm trong suốt sự nghiệp của mình. Điều này có thể do hồ sơ lịch sử của ông không được ghi lại kỹ lưỡng, và số lượng tác phẩm của Vermeer không nhiều, đồng thời ông cũng không được công nhận rộng rãi trong đời sống công chúng khi còn sống.
Tuy nhiên, sau khi qua đời, tác phẩm của Vermeer đã thu hút sự quan tâm và được trưng bày trong nhiều triển lãm nghệ thuật lớn tại các bảo tàng và viện nghệ thuật trên khắp thế giới. Những triển lãm này thường tập trung vào việc phân tích và tôn vinh công việc nghệ thuật của Vermeer, cũng như đưa ra những cơ hội để công chúng hiểu rõ hơn về ông và tác phẩm của mình.
Dưới đây là một số triển lãm nổi bật mà tác phẩm của Johannes Vermeer đã được trưng bày:
1. Triển lãm “Vermeer và Đại gia đình Ông”: Tổ chức tại Rijksmuseum, Amsterdam, Hà Lan từ ngày 22 tháng 6 đến ngày 17 tháng 9 năm 2017, triển lãm này tập trung vào gia đình của Vermeer và cách mà ông đã thể hiện họ trong các tác phẩm của mình.
2. Triển lãm “Vermeer và Những Họa sĩ của Thế kỷ XVII”: Được tổ chức tại Gemäldegalerie, Berlin, Đức từ ngày 10 tháng 10 năm 2020 đến ngày 21 tháng 2 năm 2021, triển lãm này so sánh tác phẩm của Vermeer với các nghệ sĩ khác của thời kỳ Baroque.
3. Triển lãm “Vermeer và Những Bí ẩn của Quang Học”: Tổ chức tại Mauritshuis, The Hague, Hà Lan từ ngày 26 tháng 10 năm 2020 đến ngày 11 tháng 4 năm 2021, triển lãm này tập trung vào việc nghiên cứu cách mà Vermeer sử dụng ánh sáng và màu sắc trong tác phẩm của mình.
Các Tác Phẩm Để Đời Của Johannes Vermeer
Bức tranh “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” (còn được gọi là “Thiếu nữ với hoa tai”) là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của hoạ sĩ Johannes Vermeer, một trong những nghệ sĩ lớn của thời kỳ Hà Lan hoàng kim. Tranh này được hoàn thành vào khoảng năm 1665 và hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Nghệ thuật (Mauritshuis) ở Hà Lan.
Bức tranh mô tả một cô gái trẻ tinh tế, đang ngồi một cách thanh nhã và tĩnh lặng, với ánh mắt nhìn trực tiếp vào người xem. Cô gái mặc một chiếc váy màu xanh dương nhẹ nhàng và đeo một chiếc hoa tai ngọc trai lấp lánh, điểm nhấn làn da trắng trẻo của cô. Sự tinh tế trong cách Vermeer vẽ chi tiết từng nếp nhăn của áo, ánh sáng bắt lấy từng phần của gương mặt và vật liệu làm hoa tai tạo ra một sự chân thực và quyến rũ đặc biệt.
Tuyệt tác này nổi tiếng với cách Vermeer sử dụng ánh sáng và màu sắc một cách tinh tế. Ánh sáng từ phía bên trái chiếu vào khuôn mặt của cô gái, tạo ra một hiệu ứng nổi bật giữa ánh sáng và bóng tối, đặc biệt là trên khuôn mặt và hoa tai của cô. Sự phản chiếu của ánh sáng trên bề mặt của ngọc trai cũng được vẽ một cách tinh tế, tạo ra một cảm giác sáng lạn và rực rỡ.
Bức tranh này còn là một ví dụ điển hình cho phong cách hiện thực và tinh tế của Vermeer. Trong tác phẩm này, ông tạo ra một không gian yên bình và thanh lịch, và với sự tập trung vào chi tiết nhỏ và cảm xúc của nhân vật, ông thể hiện được sự chuyên nghiệp và tài năng về kỹ thuật và cảm nhận tinh tế về mỹ thuật.
“Ly rượu của Johannes Vermeer” 1659-1661
“Cô gái vắt sữa” 1658-1659
“Quang cảnh những ngôi nhà ở Delft, được gọi là Phố nhỏ” 1658-1659
Tác phẩm “Het meisje met de parel”, được biết đến như là “Mona Lisa của phương Bắc”
“Phúng dụ đức tin Công giáo”, 1670, sơn dầu trên vải, 114,3 × 88,9 cm, Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, New York.
