Nguyễn Tư Nghiêm (20 tháng 10 năm 1918 – 15 tháng 6 năm 2016) là một họa sĩ tài ba của Việt Nam, chuyên về tranh sơn mài, sơn dầu và bột màu. Ông là một trong bộ tứ nổi tiếng của mỹ thuật Việt Nam, bao gồm Sáng, Liên, Nghiêm và Phái, và cũng là người cuối cùng của bộ tứ này qua đời. Nguyễn Tư Nghiêm còn được biết đến với mối quan hệ gia đình đặc biệt, ông là con rể của nhà văn nổi tiếng Nguyễn Tuân.
Contents
Tiểu Sử Cuộc Đời Hoạ Sĩ Nguyễn Tư Nghiêm
Nguyễn Tư Nghiêm sinh ngày 20 tháng 10 năm 1918 tại xã Nam Trung, Nam Đàn, Nghệ An. Cha của ông là cụ Nguyễn Tư Tái, người đỗ cùng khoa thi với cụ Nguyễn Sinh Sắc.
Nguyễn Tư Nghiêm theo học tại khóa XV của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương từ năm 1941 đến năm 1946. Khi đang học năm thứ ba, ông đã gây ấn tượng mạnh mẽ trong giới hội họa với bức tranh sơn dầu “Người gác Văn Miếu”, giành được giải nhất tại Salon Unique năm 1944.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Nguyễn Tư Nghiêm đã giảng dạy tại Trường Mỹ thuật kháng chiến ở Việt Bắc. Sau đó, ông cũng có một thời gian giảng dạy tại Trường Mỹ Nghệ Hà Nội từ năm 1959 đến năm 1960.
Ông qua đời vào lúc 10 giờ 27 phút ngày 15 tháng 6 năm 2016 tại Bệnh viện Hữu nghị Hà Nội. Nguyễn Tư Nghiêm là một trong những họa sĩ nổi tiếng và có ảnh hưởng lớn trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam, để lại nhiều tác phẩm quý giá cho nền nghệ thuật nước nhà.
Con Đường Nghệ Thuật
Nguyễn Tư Nghiêm theo học tại khóa XV của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương từ năm 1941 đến năm 1946. Ngay từ khi còn là sinh viên năm thứ ba, ông đã gây chú ý trong giới hội họa với bức tranh sơn dầu “Người gác Văn Miếu,” giành giải nhất tại Salon Unique năm 1944. Tác phẩm này đánh dấu sự khởi đầu cho con đường nghệ thuật đầy thành công của ông.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Nguyễn Tư Nghiêm đã cống hiến sức mình cho sự nghiệp giáo dục nghệ thuật, giảng dạy tại Trường Mỹ thuật kháng chiến ở Việt Bắc. Giai đoạn này, ông không chỉ tập trung vào giảng dạy mà còn sáng tác nhiều tác phẩm có giá trị, thể hiện tinh thần dân tộc và sự đấu tranh vì tự do.
Sau khi hòa bình lập lại, ông tiếp tục sự nghiệp giảng dạy tại Trường Mỹ Nghệ Hà Nội từ năm 1959 đến năm 1960. Trong thời gian này, Nguyễn Tư Nghiêm đã truyền đạt kiến thức và cảm hứng cho nhiều thế hệ họa sĩ trẻ, góp phần quan trọng vào việc phát triển nền mỹ thuật Việt Nam.
Nguyễn Tư Nghiêm được biết đến với những tác phẩm đa dạng về chủ đề và phong cách, từ tranh sơn mài, sơn dầu đến bột màu. Các tác phẩm của ông thường mang đậm nét truyền thống, kết hợp với phong cách hiện đại, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo và sâu sắc. Ông cũng nổi tiếng với những bức tranh về các chủ đề dân gian và lịch sử, thể hiện tình yêu và sự tôn kính đối với văn hóa dân tộc.
Một trong những đặc điểm nổi bật trong tranh của Nguyễn Tư Nghiêm là sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc và hình khối, tạo nên những tác phẩm có chiều sâu và ý nghĩa. Ông thường sử dụng các gam màu tươi sáng, rực rỡ, nhưng không kém phần tinh tế, thể hiện sự sáng tạo và tài năng vượt trội.
Nguyễn Tư Nghiêm cũng là một trong những họa sĩ tiên phong trong việc đổi mới và phát triển nghệ thuật sơn mài Việt Nam. Ông đã mang đến những tác phẩm sơn mài độc đáo, kết hợp giữa kỹ thuật truyền thống và phong cách hiện đại, tạo nên những tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao.
Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Tư Nghiêm không chỉ là một hành trình nghệ thuật đầy cảm hứng, mà còn là sự cống hiến không ngừng nghỉ cho nền mỹ thuật Việt Nam. Ông đã để lại một di sản nghệ thuật phong phú và đa dạng, góp phần làm rạng danh nền nghệ thuật nước nhà.
Nguyễn Tư Nghiêm qua đời vào ngày 15 tháng 6 năm 2016 tại Bệnh viện Hữu nghị Hà Nội, để lại niềm tiếc thương và kính trọng từ đồng nghiệp, học trò và người yêu nghệ thuật. Tên tuổi và tác phẩm của ông sẽ mãi mãi được ghi nhớ trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam.
Đời Tư
Nguyễn Tư Nghiêm lập gia đình khá muộn khi đã 73 tuổi. Vào mùa thu năm 1991, ông bắt đầu vẽ nhiều chân dung và tranh nude của bà Thu Giang, con gái út của nhà văn Nguyễn Tuân. Trong quá trình vẽ, tình cảm giữa hai người nảy nở và ông đã tỏ tình với bà Thu Giang, người kém ông 28 tuổi, bằng những lời chân thành: “Sinh lực tôi đã cạn kiệt, chỉ có tình cảm dành cho em.” Ông chia sẻ rằng: “Quanh tôi lúc nào cũng có nhiều phụ nữ, nhưng tôi chưa từng cưới và công nhận ai là vợ. Chỉ có Thu Giang là vợ tôi.”
Cuộc hôn nhân muộn màng này đã mang lại cho Nguyễn Tư Nghiêm một nguồn động lực và cảm hứng mới, gắn kết hai tâm hồn nghệ sĩ với nhau. Sự kết hợp giữa một họa sĩ tài hoa và một người phụ nữ hiểu biết, đồng điệu về tinh thần nghệ thuật đã tạo nên một câu chuyện tình yêu đẹp và đáng nhớ trong cuộc đời của Nguyễn Tư Nghiêm.
Phong Cách Nghệ Thuật
Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tư Nghiêm là sự kết hợp độc đáo giữa truyền thống và hiện đại, tạo nên những tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân và giá trị nghệ thuật cao. Ông là một họa sĩ đa tài, làm việc với nhiều chất liệu khác nhau như sơn mài, sơn dầu và bột màu, và mỗi chất liệu ông đều sử dụng một cách tinh tế để truyền tải thông điệp và cảm xúc.
Sơn mài
Nguyễn Tư Nghiêm được biết đến nhiều nhất qua các tác phẩm sơn mài, một chất liệu truyền thống của Việt Nam. Ông đã cách tân kỹ thuật sơn mài, kết hợp giữa màu sắc tươi sáng và các đường nét mạnh mẽ để tạo nên những bức tranh sống động và sâu sắc. Sơn mài của ông thường phản ánh những đề tài dân gian, lịch sử và văn hóa Việt Nam, thể hiện sự tôn kính và tình yêu đối với quê hương.
Sơn dầu
Trong tranh sơn dầu, Nguyễn Tư Nghiêm cũng thể hiện sự tinh tế và khéo léo qua cách sử dụng màu sắc và ánh sáng. Ông thường chọn các gam màu tươi sáng, rực rỡ nhưng không kém phần tinh tế để tạo nên những bức tranh có chiều sâu và ý nghĩa. Các tác phẩm sơn dầu của ông thường miêu tả cuộc sống hàng ngày, con người và cảnh vật với một phong cách riêng biệt, đầy cảm xúc và tâm huyết.
Bột màu
Nguyễn Tư Nghiêm cũng thành công với chất liệu bột màu, nơi ông thể hiện sự linh hoạt và sáng tạo trong cách xử lý màu sắc và hình khối. Các bức tranh bột màu của ông thường mang tính biểu cảm cao, với những đường nét mềm mại và tinh tế, tạo nên một không gian nghệ thuật đầy cảm hứng và lôi cuốn.
Chủ đề và biểu tượng
Các tác phẩm của Nguyễn Tư Nghiêm thường xoay quanh những chủ đề dân gian, lịch sử và văn hóa Việt Nam. Ông đặc biệt yêu thích và thường xuyên vẽ về các chủ đề dân gian như chèo, lễ hội, và các nhân vật truyền thống. Những bức tranh này không chỉ phản ánh vẻ đẹp văn hóa mà còn truyền tải những giá trị tinh thần sâu sắc của dân tộc. Ngoài ra, ông cũng có nhiều tác phẩm về các con giáp, đặc biệt là ngựa, biểu tượng của tuổi Mậu Ngọ của ông.
Phong cách và kỹ thuật
Phong cách của Nguyễn Tư Nghiêm được đánh giá là hiện đại nhưng vẫn giữ được nét truyền thống. Ông sử dụng những đường nét mạnh mẽ, dứt khoát kết hợp với màu sắc tươi sáng, rực rỡ để tạo nên những tác phẩm đầy ấn tượng. Các bức tranh của ông thường có cấu trúc chặt chẽ, với sự cân bằng hoàn hảo giữa hình khối và màu sắc, tạo nên sự hài hòa và cuốn hút.
Ảnh hưởng và di sản
Nguyễn Tư Nghiêm là một trong những họa sĩ có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Tác phẩm của ông không chỉ được đánh giá cao về mặt nghệ thuật mà còn có giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc. Ông đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ họa sĩ trẻ và góp phần quan trọng vào việc phát triển và bảo tồn nghệ thuật truyền thống của Việt Nam.
Nguyễn Tư Nghiêm đã để lại một di sản nghệ thuật phong phú và đa dạng, ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người yêu nghệ thuật. Các tác phẩm của ông không chỉ là những bức tranh mà còn là những câu chuyện, những thông điệp và những giá trị tinh thần quý báu. Với phong cách nghệ thuật độc đáo và sự cống hiến không ngừng, Nguyễn Tư Nghiêm xứng đáng là một trong những tượng đài của mỹ thuật Việt Nam.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Điệu múa cổ
Đêm giao thừa bên hồ Gươm
Gióng
Mười hai con giáp
Con nghé
