Tạ Thúc Bình (1917 – 1998), một danh hoạ nổi tiếng, đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lĩnh vực nghệ thuật với nhiều thể loại khác nhau. Ông là một họa sĩ, một nhà giáo đầy nhiệt huyết, đã có đóng góp tích cực cho sự phát triển của nghệ thuật Việt Nam.
Contents
Tiểu Sử Cuộc Đời Hoạ Sĩ Tạ Thúc Bình
Họa sĩ Tạ Thúc Bình sinh ngày 29/02/1917 tại Phủ Lạng Thương (nay là thành phố Bắc Giang) và lớn lên trong một gia đình nề nếp gia phong. Sau khi tốt nghiệp Thành Chung, ông theo đuổi đam mê nghệ thuật và thi đỗ vào trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, học cùng khóa với những tên tuổi như Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng.
Ngay từ thời sinh viên, Tạ Thúc Bình đã tích cực tham gia phong trào sinh viên mỹ thuật cứu quốc và thể hiện tài năng của mình qua các tác phẩm minh họa cho nhà sách “Sách Hồng”, báo “Học sinh”, “Tiểu thuyết thứ Bảy”. Cách mạng tháng Tám bùng nổ, ông hăng hái tham gia vẽ áp phích, tranh tuyên truyền cổ động cho phong trào Việt Minh Cứu quốc tại Bắc Giang.
Năm 1946, hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tạ Thúc Bình cùng gia đình tản cư về Ấp Sậu, Cầu Đen, huyện Yên Thế. Nơi đây trở thành điểm tập kết của nhiều văn nghệ sĩ như Ngô Tất Tố, Nguyễn Đình Thi, Nguyên Hồng, Kim Lân, Trần Văn Cẩn, Đỗ Nhuận, Trần Hoạt… để tham gia kháng chiến.
Tại Ty Văn hóa khu XII, ông cùng họa sĩ Trần Văn Cẩn và nghệ nhân Nguyễn Đăng Sần thành lập xưởng tranh tuyên truyền. Họ sáng tác và in ấn hàng trăm bức tranh với nội dung diệt giặc đói, giặc dốt, giặc xâm lăng trên chất liệu giấy điệp, giấy dó. Những tác phẩm này được chuyển về các tỉnh, góp phần cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta.
Năm 1947, theo lời mời của Bộ Tổng Tư lệnh, Tạ Thúc Bình cùng Trần Văn Cẩn lên Đại Từ (Thái Nguyên) xây dựng khu nhà giao tế. Sau đó, ông công tác tại Ty Thông tin tuyên truyền Thái Nguyên (1950 – 1951) và hỗ trợ tỉnh Lạng Sơn thành lập Nha Thông tin tuyên truyền thị xã.
Có thể thấy, Tạ Thúc Bình đã dành nhiều tâm huyết cho sự nghiệp nghệ thuật trong thời kỳ kháng chiến. Ông không chỉ sáng tác mà còn góp phần tổ chức, phát triển phong trào tranh tuyên truyền, phục vụ cho cuộc chiến tranh chống Pháp.
Sự Nghiệp Của Họa Sĩ Tạ Thúc Bình
Khi nhắc đến Tạ Thúc Bình, làng hội họa không thể không kể đến ông như một họa sĩ xuất sắc, người đã góp phần quan trọng trong việc minh họa nhiều tác phẩm lịch sử và truyện tranh dành cho thiếu nhi.
Tạ Thúc Bình cùng với Sỹ Ngọc và Mai Văn Hiến đã thiết kế bìa mẫu cho loạt sách đầu tiên của các Nhà xuất bản, đặc biệt là Nhà xuất bản Kim Đồng. Ông đã đồng hành với nhiều tác giả nổi tiếng như Nguyễn Huy Tưởng, Hà Ơn, Tô Hoài, Thy Thy, Tống Ngọc, và Phạm Hổ, vẽ minh họa cho những tác phẩm như Tấm Cám (1958), Bánh chưng bánh dày (1960), Con cóc là cậu ông Trời (1968), Thạch Sanh (1970), Thánh Gióng (1971), Sự tích Trầu Cau (1978), và nhiều tác phẩm khác từ thập kỷ 50 đến 70 của thế kỷ trước.
Ngoài những bức tranh minh họa sinh động trong sách truyện gắn liền với tuổi thơ của biết bao thế hệ, Tạ Thúc Bình còn là tác giả của hàng trăm bức chân dung các anh hùng dân tộc Việt Nam. Nổi bật trong số đó là những bức chân dung của Nguyễn Trãi, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, Lý Thường Kiệt, Trưng Trắc, Trưng Nhị… Mỗi bức tranh đều thể hiện tài năng và tâm huyết của họa sĩ, khắc họa rõ nét khí chất và thần thái của các vị anh hùng, góp phần tô đẹp thêm hình ảnh những người đã có công lao to lớn trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc.
Triển lãm hội họa năm 1951 là một dấu ấn quan trọng trong sự nghiệp sáng tác của Tạ Thúc Bình. Đây là cuộc triển lãm mỹ thuật lớn nhất thời kỳ kháng chiến chống Pháp với hơn 300 tác phẩm của nhiều tác giả, phong phú về thể loại và chất liệu. Tại triển lãm này, Tạ Thúc Bình đã góp mặt với những bức chân dung anh hùng dân tộc đầy ấn tượng. Những tác phẩm của ông đã nhận được sự đánh giá cao của giới chuyên môn và đông đảo người yêu nghệ thuật, khẳng định vị trí của ông trong làng hội họa Việt Nam.
Khác với những họa sĩ cùng thời như Nguyễn Tư Nghiêm, Bùi Xuân Phái, Huỳnh Văn Gấm…, Tạ Thúc Bình chọn cho mình con đường nghệ thuật riêng biệt, bình dị như chính cuộc sống của ông. Phong cách của ông thể hiện qua sự mềm mại, óng ả, nhiều chất thơ trong tranh lụa; vui tươi, chan chứa tình yêu đời ở tranh sơn dầu và bột màu; hùng tráng, mạch lạc trong tranh truyện, tranh liên hoàn.
Tranh phong cảnh của Tạ Thúc Bình miêu tả vẻ đẹp bình dị của miền thôn dã Việt Nam, với những con sông quê hương, những địa danh lịch sử và cảnh quan thơ mộng. Ông đặc biệt yêu thích vùng đất sông Cầu, sông Đuống, sông Thương – nơi có tiếng hát quan họ ngọt ngào và những trang sử hào hùng.
Tạ Thúc Bình chuyên về lụa và bột màu. Ông kết hợp kiến thức hội họa phương Tây với cách nhìn bình đồ của tranh dân gian tạo nên phong cách riêng biệt. Các tác phẩm của ông thể hiện sự điêu luyện trong bút pháp và bố cục, như bức tranh “Góp thóc vào kho” với toàn cảnh được nhìn từ trên xuống.
Tạ Thúc Bình dành cả cuộc đời cho nghệ thuật. Ông không chỉ là một họa sĩ tài ba mà còn là nhà giáo tâm huyết, đào tạo nhiều thế hệ học trò thành danh. Gia đình ông là một gia đình nghệ sĩ hiếm có, ba con gái Tạ Diệu Tâm, Tạ Diệu Hương, Tạ Phương Thảo cùng các chàng rể: Phạm Đỗ Đồng, Hà Quang Phương (đã mất), Nguyễn Hoàng, Phạm Viết Hồng Lam đều là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam mà đồng nghiệp và công chúng đều biết đến. Nhiều cháu nội, ngoại… cũng theo con đường nghệ thuật của cha ông.
Giải Thưởng Và Danh Hiệu
Tại Triển lãm hội họa năm 1951 – cuộc triển lãm lớn nhất trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Tạ Thúc Bình đã vinh dự nhận giải Nhất cho hai tác phẩm “Đóng thuế nông nghiệp” và “Chống giặc đồn làng”. Giải thưởng này ghi nhận những đóng góp của ông cho nghệ thuật phục vụ kháng chiến.
Sau khi nhận giải thưởng, họa sĩ tiếp tục cống hiến cho nghệ thuật phục vụ kháng chiến. Ông vẽ tranh cổ động, kẻ khẩu hiệu trên tường, trình bày in ấn sách báo, bản tin, tờ bướm, thậm chí tham gia hóa trang và trang trí sân khấu.
Những tác phẩm của Tạ Thúc Bình trong thời kỳ này đã góp phần không nhỏ vào công tác tuyên truyền, khích lệ lòng yêu nước, động viên quân dân ta chiến đấu trong cuộc kháng chiến chống Pháp 9 năm trường kỳ.
Năm 2001, họa sĩ Tạ Thúc Bình được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật đợt I.
Tác Phẩm Tranh Nổi Bật Của Họa Sĩ Tạ Thúc Bình
Mùa lúa chín
Buổi sớm trong đầm
Tranh lụa Góp thóc vào kho – Tác phẩm điển hình về sự điêu luyện trong bút pháp của họa sĩ Tạ Thúc Bình
Trên cánh đồng giao 
