Contents
Tiểu Sử Cuộc Đời Của Hoạ Sĩ Trịnh Hữu Ngọc
Trịnh Hữu Ngọc sinh ra tại Bắc Giang, một vùng đất giàu truyền thống văn hóa và lịch sử. Từ thuở nhỏ, ông đã được mẹ nuôi dạy cùng với hai em gái và một em trai trong một gia đình yêu nghệ thuật. Ông bắt đầu học tiếng Pháp và chữ quốc ngữ tại Trường tiểu học Bắc Giang, đặt nền móng cho sự nghiệp nghệ thuật sau này.
Học vấn và sự nghiệp ban đầu
Khi lớn lên, Trịnh Hữu Ngọc được thầy Nam Sơn Nguyễn Văn Thọ, một trong những họa sĩ tiên phong của mỹ thuật Việt Nam hiện đại, nhận làm chân giúp việc trong xưởng vẽ tại phố Halais. Nhờ sự dìu dắt và hướng dẫn tận tình của thầy Nam Sơn, ông đã chuẩn bị kỹ lưỡng để thi vào Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, một trong những ngôi trường danh giá nhất về nghệ thuật lúc bấy giờ.
Sự nghiệp tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương
Là một trong những lứa học sinh đầu tiên của Khoa Hội họa tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, Trịnh Hữu Ngọc đã chọn sơn dầu làm chất liệu chính cho tác phẩm của mình. Tuy nhiên, ông cũng tham gia nhiều lớp học khác như sơn mài và kiến trúc, mở rộng kiến thức và kỹ năng của mình trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật khác nhau.
Con Đường Nghệ Thuật
Họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc sinh ra tại Bắc Giang, trong một gia đình yêu nghệ thuật và truyền thống. Thuở nhỏ, ông được mẹ nuôi dạy cùng với hai em gái và một em trai, học tiếng Pháp và chữ quốc ngữ tại Trường tiểu học Bắc Giang. Cuộc đời ông bắt đầu chuyển hướng khi ông được thầy Nam Sơn Nguyễn Văn Thọ nhận làm chân giúp việc trong xưởng vẽ tại phố Halais. Sự dìu dắt tận tình của thầy Nam Sơn đã mở ra cánh cửa vào thế giới nghệ thuật cho Trịnh Hữu Ngọc.
Xưởng gỗ MÉMO và những thành công đầu tiên
Với tài năng và kiến thức tích lũy, Trịnh Hữu Ngọc thành lập xưởng gỗ MÉMO Ébénisterie, nơi sản xuất các sản phẩm gỗ chất lượng cao với thiết kế tinh xảo. Xưởng gỗ của ông nhanh chóng trở nên nổi tiếng, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa của người dân Việt Nam. Bên cạnh đó, ông còn tham gia minh họa cho các ấn phẩm như Sách Hoa xuân và Báo Tri tân.
Những năm tháng khó khăn và sự nghiệp trong thời chiến
Cuộc đời nghệ thuật của Trịnh Hữu Ngọc không hề suôn sẻ. Sau khi chế độ mới lên nắm quyền, xưởng gỗ MÉMO của ông bị đóng cửa như mọi doanh nghiệp tư nhân khác. Gia đình ông chuyển về sống tại số nhà 108 Quán Thánh và mở lớp dạy vẽ, nhưng lớp học cũng bị đóng cửa vì luật thời đó cấm trường tư.
Trong những năm 1960, Trịnh Hữu Ngọc nhận làm phụ trách thiết kế các mặt hàng đồ gỗ tại nhà máy gỗ Phú Yên, Hà Nội. Ông cũng tham gia thiết kế nội thất cho phòng khánh tiết và văn phòng thị trưởng tại Ủy ban Hành chính thành phố Hà Nội. Bộ sơn khắc “Tiếp quản Thủ đô” của ông, treo tại phòng khánh tiết của UBND thành phố, đã thể hiện phong cách sơn khắc truyền thống. Tuy nhiên, tác phẩm này đã bị lãng quên và hư hỏng sau những biến động của lịch sử.
Những năm cuối đời và di sản
Ngôi nhà tại 108 Quán Thánh bị bom Mỹ phá hủy, khiến tất cả tranh sơn dầu khổ lớn, hầu hết tranh sơn mài và sách vở nghiên cứu bị thiêu cháy. Thành phố sau đó cấp cho ông 250 mét vuông đất ở đầu làng Phủ Tây Hồ. Từ những mảnh gỗ nhặt nhạnh từ ngôi nhà đổ nát, Trịnh Hữu Ngọc dựng nên một túp nhà sàn tự thiết kế, gọi là “Lều Vịt Hồ Tây”. Ông sống một cuộc đời giản dị tại đây, đọc sách, vẽ tranh, dịch thuật và thực hành Yoga.
Năm 1988, họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc tổ chức triển lãm tranh duy nhất tại 16 Ngô Quyền, Hà Nội. Triển lãm này là lần đầu tiên một cựu sinh viên Mỹ thuật Đông Dương công khai bày tỏ lòng biết ơn tới hai thầy Tardieu và Nam Sơn, cũng như Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đã chấp nhận ông là một họa sĩ.
Những năm cuối đời, Trịnh Hữu Ngọc sống một cuộc đời thanh đạm và lặng lẽ tại “Lều Vịt Hồ Tây”. Ông vẫn tiếp tục sáng tác, chủ yếu là tranh sơn dầu, và đi vẽ khắp nơi với chiếc xe đạp mà con gái tặng. Năm 1990, gần 300 bức tranh của ông được trưng bày tại Paris theo lời mời của tổ chức trao đổi văn hóa Pháp-Việt, nhưng ông không ký tên và không bán bất kỳ tác phẩm nào.
Họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc qua đời ngày 7/7/1997, hưởng thọ 85 tuổi. Mộ chí của ông nằm trên đồi cao tại công viên tưởng niệm Thiên Đức, ghi lại những lời ông từng nói: “Thiết kế nội thất là để thúc đẩy một nếp sống. Mắt nhìn tay vẽ là một lối Thiền ai cũng có thể theo được”. Những tác phẩm và di sản của ông sẽ mãi mãi được nhớ đến và tôn vinh trong lòng người yêu nghệ thuật Việt Nam.
Phong Cách Nghệ Thuật
Họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc là một trong những tên tuổi nổi bật trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam, với phong cách nghệ thuật độc đáo và đa dạng. Phong cách của ông không chỉ chịu ảnh hưởng từ các bậc thầy mỹ thuật Pháp mà còn kết hợp với những yếu tố truyền thống Việt Nam, tạo nên một dấu ấn riêng biệt trong làng mỹ thuật.
Ảnh hưởng từ thầy giáo và mỹ thuật phương Tây
Là học trò của Victor Tardieu và Joseph Inguimberty tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, Trịnh Hữu Ngọc đã hấp thu và kết hợp các tiêu chuẩn mỹ học cổ điển Hy Lạp với phong cách ấn tượng của Pháp. Điều này thể hiện rõ trong cách ông sử dụng màu sắc và ánh sáng, tạo nên những tác phẩm mang đậm chất ấn tượng và cảm xúc.
Sơn dầu và sơn mài
Mặc dù Trịnh Hữu Ngọc chọn sơn dầu làm chất liệu chính, ông cũng rất thành thạo trong kỹ thuật sơn mài. Sự kết hợp này giúp ông tạo ra những tác phẩm có độ sâu và phức tạp, với màu sắc tươi sáng và đường nét tinh tế. Ông luôn tìm tòi và sáng tạo, áp dụng kỹ thuật riêng của mình để làm nổi bật các chi tiết trong tác phẩm.
Thiết kế nội thất và mỹ thuật ứng dụng
Ngoài hội họa, Trịnh Hữu Ngọc còn là một nhà thiết kế nội thất tài ba. Ông đã thiết kế nhiều sản phẩm đồ gỗ chất lượng cao tại xưởng gỗ MÉMO Ébénisterie, và sau đó là nhà máy gỗ Phú Yên. Những thiết kế của ông luôn mang tính ứng dụng cao, đồng thời thể hiện sự tinh tế và sáng tạo trong từng chi tiết. Ông luôn quan niệm rằng thiết kế nội thất không chỉ là để tạo ra các sản phẩm đẹp mắt mà còn phải thúc đẩy một nếp sống tốt đẹp hơn.
Ký họa và chân dung
Trịnh Hữu Ngọc cũng rất nổi tiếng với các bức ký họa và chân dung. Ông đã ký họa nhiều văn nghệ sĩ uy tín của Việt Nam thời bấy giờ, từ Nguyên Hồng, Thế Lữ, Nguyễn Công Hoan đến Nguyễn Tuân, Hoài Thanh, Quang Dũng và Hoàng Cầm. Những bức chân dung này không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật mà còn là tư liệu lịch sử quý giá, ghi lại những khoảnh khắc và diện mạo của các nhân vật nổi tiếng.
Tính nhân văn và triết lý trong nghệ thuật
Phong cách nghệ thuật của Trịnh Hữu Ngọc còn mang đậm tính nhân văn và triết lý. Ông luôn quan niệm rằng nghệ thuật phải phục vụ con người và xã hội, phải phản ánh được những giá trị nhân văn cao cả. Những tác phẩm của ông thường chứa đựng những thông điệp sâu sắc, khuyến khích người xem suy ngẫm và trân trọng những giá trị tinh thần.
Phong cách nghệ thuật của Trịnh Hữu Ngọc là sự kết hợp hài hòa giữa mỹ thuật phương Tây và truyền thống Việt Nam, mang đậm tính nhân văn và triết lý sâu sắc. Ông là một họa sĩ tài hoa, một nhà thiết kế nội thất tài ba và một người luôn sống với tinh thần tự do, sáng tạo. Những tác phẩm của ông không chỉ là những kiệt tác nghệ thuật mà còn là những thông điệp tinh thần quý giá, góp phần làm giàu thêm văn hóa và mỹ thuật Việt Nam.
Các Tác Phẩm Tiêu Biểu
Xưởng vẽ 108 Quán Thánh
Con thuyền hàng xóm
Cầu sông Thương
